فراورده های گیاه:

از فراورده های به لیمو موجود در بازار آن می توان به چای ورون (وربن) یا چای جادویی یا چای آرامبخش اشاره کرد، که از بهترین نوشیدنی های روی زمین است. در تابستانها، چای سرد به لیمو با یخ و همراه چند شاخه نعناع، نوشیدنی خوش طعم و نشاط انگیزی را تشكیل می دهد. برگهای تازه این گیاه رایحه ی لیمو را به نوشیدنیهای تابستانی و سالادهای میوه می دهند و می توانند جانشین خلال لیمو در تهیه سسها و شیرینی باشند. برگهای تازه ی گیاه كه سخت و محكم هستند درابتدا طعم صابون را دارند، از اینرو باید چند ساعت پیش از مصرف برگها بریده و جدا شوند.

اشکال مصرف:

۱-    دارویی:

گیاه خشک- تازه، چای کیسه ای و شربتی به نام به لیمو خالص در مراکش.

۲-    آرایشی:

 ادکلن- استحمام با این گیاه- رفع خستگی چشم. اکنون کرم آبرسان و رطوبت دهنده ای به نام  Verbena hydrolates در اسپانیا به قیمت ۱۲ دلار ساخته شده است که کرم آرایشی است.

۳-    نوشیدنی ها:

نوشیدنی های مطبوع به عنوان هضم کننده غذا

برخی برگ های به لیمو را به صورت اسفناج می پزند. همچنین به صورت چاشنی در سالاد و سالاد میوه ای بکار می رود .

خواص:

آرامبخش، کاهش دهنده فشارخون، تقویت حافظه ومعده، خواب آور در شب، تب بر، شستشو دهنده کلیه، ضد سرماخوردگی، تشنج، نقرس، رماتیسم، سردرد، و سرگیجه، ناراحتی های عصبی، میگرن، غلظت خون، آسم، اسهال، سینوزیت، صدای گوش و خستگی بدن

برگ ها و پیکر رویشی تازه ی این گیاه حاوی اسانسی می باشند که بوی لیمو می دهد و آنچنان عطر دلنشینی دارد که همیشه به عنوان یک گیاه معطر در باغ های سلطنتی اسپانیا کشت می شده است.

برگ به‌لیمو دارای 9/0 تا 5/1 درصد اسانس لوژیر می باشد. برخی منابع میزان اسانس را تنها 5/0 درصد گزارش کرده اند. از هر 100 کیلوگرم برگ گیاه به‌لیمو، حدود 510 گرم از این اسانس به دست می آید که با اسانس مرکبات مخلوط می-شود.

اسانس به لیمو سبک تر از آب بوده، رنگ آن زرد مایل به سبز روشن و با بویى مشابه لیمو است. نحوه اسانس گیری این گیاه تقطیر با بخار آب می باشد.

ترکیب اصلی اسانس سیترال می باشد و سایر اجزای اسانس آن عبارتند از: لیمونن، کارون، لینالول، ژرانیول و ...

ترکیبهای عمده شناسایی شده در برگ گیاه به لیمو عبارتند از :

Limonene – cineole – geranial – neral – spathulenol – caryophllene oxide

و ترکیبهای عمده شناسایی شده در گل عبارتند از :

Limonene – cineole – geranial – neral - spathulenol – caryophllene oxide -  neryl acetate

(مقدار اسانس موجود در گل از برگ کمتر است).

مشخصات گیاه شناسی

به لیمو درختچه ای است خزان پذیر از خانواده ی شاهپسند که ارتفاع درختچه این گیاه 5/1 تا 2 متر بوده که گاهی بیشتر هم می شود. ارتفاع این گیاه به 3 تا 5 متر نیز می رسد. این گیاه دارای ساقه دراز، زاویه دار و منشعب می باشد.

نام علمی این جنس به افتخار دکتر اوگوست لیپی جهانگرد فرانسوی که به آمریکای جنوبی مسافرت نموده و این نبات را به خود به اروپا برده، گذارده شده است.

جنس Lippia  دارای بیش از 200 گونه است که در این بین L.citriodora  دارای اهمیت ویژه ای می باشد.

برگ های این گیاه به صورت کشیده و به رنگ سبز کمرنگ دیده می شوند و بصورت دسته های سه تایی بر روی ساقه قرار می گیرند. برگهای ساده سرنیزه ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی متر با قاعده گره ای ، خشن، کامل ، فراهم ، مجتمع به تعداد 3 یا 4 تایی و به رنگ سبز روشن دارد .

گلهای به لیمو  به رنگ بنفش کمرنگ (ارغوانی رنگ پریده) بصورت گل آذین پانیکول (بصورت خوشه های باریک) در انتهای ساقه (گل آذین انتهایی) وجود دارند. گل های آن کوچک و دارای جامی دو لوبی است که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش است مجموعه گلهای آن نیز ظاهر هرمی شکل در حول یک محور دراز بوجود می آورد. کاسه گل آن لوله ای شکل، منتهی به چهار دندانه باریک و جام گل آن مرکب از 4 لوب پهن است. چهار پرچم دارد که دو به دو مساوی است.

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد، به لیمو با نام علمی Lipia citriodora درختچه ای است به ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر با ساقه های دراز، زاویه دار و منشعب، برگهای آن ساده، خشن و به طول …

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد، به لیمو با نام علمی Lipia citriodora درختچه ای است به ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر با ساقه های دراز، زاویه دار و منشعب، برگهای آن ساده، خشن و به طول ۷ تا ۱۰ سانتیمتر در مجموعه های ۳ تا ۴ تایی به رنگ سبز روشن است. گل های این درختچه کوچک و دارای جامی است که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش به نظر می رسد. مجموعه گل های آن نیز ظاهر هرمی شکل در حول یک محور دراز بوجود می آورد. کاسه گل آن لوله ای شکل، منتهی به ۴ دندانه باریک و جام گل آن مرکب از ۴ بخش پهن است.

به لیمو در نواحی مختلف کشور پرورش می یابد و برگ و سرشاخه گلدار آن اثرات دارویی دارد.

برگ و سرشاخه گلدار این گیاه اثر مقوی بر معده دارد و برای رفع دردهای عصبی و پایین آوردن درجه حرارت بدن در بیماریها بسیار مفید است.

برگ این گیاه در رفع تپش قلب، سردردهای یک طرفه، سرگیجه، حالات عصبی و خستگی های روحی بسیار مفید است.

به لیمو برای تقویت معده در ردیف بهترین داروها قرار می گیرد که برای این منظور بهتر است همیشه به صورت دم کرده مانند چای مصرف شود.

چای به لیمو از یک قاشق غذاخوری از برگ های آن با دو لیوان آب سرد به همراه مقداری نبات تهیه می شود.

گیاه دارویی به لیمو را تقریبا همه فعالین در حوزه گیاهان دارویی می شناسند. همچنین مطمئنا در مورد این گیاه و ارزش دارویی آن  اطلاعات کافی را دارند. در این مقاله میخواهم در مورد اتفاقاتی که در مرحله برداشت، فروش همچنین حمل و نقل این گیاه رخ میدهد کمی صحبت کنیم و از جزئیات آن شما را نیز مطلع کنیم.

گیاه دارویی به لیمو از جمله گیاهان وارد اتی از مناطق گرمسیری قاره امریکا می باشد. این گیاه نیازمند شرایط مناسب برای رشد و تولید اندام رویشی می باشد. از جمله این شرایط دما می باشد. بر اساس آزمایشات و تحقیقات مزرعه ای مشخص شده است که تحمل دمایی گیاه داروییبه لیمو از تیره شاهپسند حداکثر ده درجه زیر صفر می باشد و در دمای سردتر ریشه گیاه از بین رفته و خشک می شود. این خشک شدن دائمی می باشد و از آنجایی که گیاه قبل از گل دهی و رسیدن گل و بذر برداشت می شود لذا نمیتوان انتظاری از آن برای رشد از طریق بذر در سال آینده داشت. به همین علت است که قبل از کشت هر گیاه دارویی بالاخص به لیمو شرایط آب و هوایی رو به صورت دقیق و میانگینی از دمای کمینه ده ساله بررسی می کنند. در هر صورت اجرای دقیق و درست طرح کشت و کار گیاهان دارویی مستلزم دانش کافی و تجربه موفق می باشد.

موضوع بحث ما در مورد وزن  برگ گیاه دارویی به لمیو می باشد. موضوعی که اخیرا ذهن مرا مشغول خود کرده بود و میتوانم به جد بگویم که نمیشود از کنار آن به راحتی و بدون توجه گذشت. برای روشن شدن آن مثالی می زنم. کشاورزی در شهر شیراز تولید کننده به لیمو می باشد و از این راه درآمد خود و خانواده را تامین می کند. در این رستا بعد از برداشت اقدام به جدا کردن رگ و ساقه و خشک کردن در شرایط استاندرد می کند و بعد از مرحله خشک کردن بسته بندی و فروش از مراحل دیگر این فعالیت تولیدی می باشد. کشاورز فردی بسیار قانونمند و متعهد به اخلاق اقتصادی و بازاری می باشد و بخاطر مثلا مقداری پول بیشتر اقدامات خلاف خلاقی مرتکب نمیشود. پس از این جهت اعتماد و اطمینان داریم. من به عنوان خریدار بار به لیمو در تماسی از ایشان سیصد کیلو برگ خالص و درجه یک به لیمو سفارش میدهم و پول آنرا از قرار فی کیلویی شصت هزار تومان می پردازم. معمولا ما ایرانیان در معاملات خود از قدیم الایام رسم جوانمردی را داشته و هنوز هم رعایت اصول آن را میکنیم. یعنی وقتی جنسی می فروشیم سعی میکنیم مقداری بیشتر داده و خریدار را از عدم کم فروشی خود راضی کنیم. اما اتفاق جالب توجهی که در این میان می افتد این است که گیاه دارویی به لیمو رفتار متفاوتی از خود نشان میدهد. بدین صورت که بار سیصد کیلویی بنده در مقصد افت وزن نشان میدهد و این افت وزن از قرار همان قیمت خرید میشود حدود چهار صد هزار تومان یعنی بیش از شش کیلو کاهش وزن نشان میدهد. این مورد ده ها بار توسط دوستان فعال در حوزه تولید و خرید و فروش گیاه دارویی به لیمو به بنده گزارش شده است و از نظر استنادی هیچ شکی در این افت وزن وجود ندارد. اما اینکه این افت وزن از چه الگویی تبعیت میکند سوالیست که ذهن ما را به خود مشغول کرده است! و در تلاشم برای این رفتار قانونی استخراج و از آن جهت رفع همه سوء تفاهمات در معاملات عمده به لیمو استفاده کنیم.

نام این قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی در گیاهان دارویی و اختصاصا در این مقاله قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی به لیمو می گذارم تا با تکیه بر این قانون یا فرمول بتوانیم بین خریدار و فروشنده رضایت و اعتماد ایجاد کنیم. البته این قانون نیازمند حمایت از طرف فعالین در حوزه گیاهان دارویی می باشد در غیر این صورت مطمئنیم مشکلات زیادی ایجاد خواهد شد. بر اساس بررسی های صورت گرفته از نمونه های عملی و عینی خرید و فروش به لیمو در دو سال اخیر و گذشته که بصورت خلاصه وار در زیر توضیح داده می شوند فرمولی ارائه خواهیم داد.

با توجه به این اطلاعات متوجه میشویم که مسافت طی شده در شرایط آب و هوایی خشک و معمولی باعث افت وزن بار به لیمو میشود! لذا لازم است تولید کنندگان محترم در نظر داشته باشند که قبل از خرید و فروش هر کالایی در گیاهان دارویی این گونه موضوعات را پیش پیش طی کرده و صحبت های اولیه را انجام دهند. عدم رعایت این موضوعات چند عیب دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

وقتی شما به مشتری همیشگی خود در مورد فروش به لیمو صحبت میکنید و در اندازه مورد نیاز ایشان بار می فرستید و ایشان بعد از توزین آن به شما میگوید که مثلا ده کیلو کم است! این ادعا هرچند کاملا درست است ولی باعث ایجاد بی اعتمادی و سرد شدن فضای دوستانه میشود. من دوباره تاکید میکنم نه فروشنده و نه خریدار هیچ کدام در این مورد اشتباه نکرده اند و هر دو در گفته خود حق میباشند ولی باید بدانیم که مشکل از جای دیگر است و این مشکل باید قبل از معامله حل گردد.

علت افت وزن گیاهان دارویی مربوط به گیاهانی می باشد که دارای اسانس و ترکیبات فرار می باشند و مطمئنا این افت وزن در گیاهانی با ترکیبات غیر فرار بسیار کمتر می باشد و اصلا قابل اندازه گیری نمی باشد. در مسیر ۱۵۰۰ کیلومتر مبدا تا مقصد دمای هوا، دمای داخل کانتینر، سرعت باد و سطح برخورد گیاه دارویی با هوا در افت وزن تاثیر مستقیم دارد و بایستی بدانیم این اثر غیر قابل اغماض می باشد و صد در صد با ابزار ساده ای قابل اندازه گیری و اثبات می باشد.

مهندس عادل پور از دوستان و کارشناسان خبره در زمینه گیاهان دارویی و زراعت پیشنهادی در مورد کاستن این اثرات دادند که قابل تامل و عملیاتی کردن است. ایشان فرمودند که میشود با استفاده از کیسه های عایق دما و جریان هوا از میزان این افت وزن کاست! هرچند این ایده بسیار عملیاتی و اثر گذار می باشد ولی بایستی کلیه جوانب آن را ارزیابی کرد مثلا باید بررسی کرد و دید که آیا با هزینه های اضافه در مرحله بسته بندی میتواند فروش و تولید این محصول را توجیه کرد یا نه!

لذا در بخش آخر به لیمو عرایضم از تمامی تولید کنندگان و خریداران محترم تقاضا دارم قبل از خرید هر محصولی دو نکته را مد نظر داشته باشند. یا تولید کننده قبول کند که وزن بار در محل مقصد اندازه گیری شود که بیشتر عرف همین موضوع می باشد یا اینکه خریدار خود با حضور در محل انبار مستقیما خود بار را وزن کرده و ان را خریداری کند. که در این صورت باز باید تولید کننده قبول کند که بار بعد از یک هفته الی ده روز و وزن کشی دوباره بعد از خرید منتقل گردد. درا ین صورت سوء تفاهامات رفع گشته و هر دو طرف از این معامله خشنود و راضی میشوند. صد البته خداوند متعال نیز از این موضوع راضی و خشنود میگردد.

ابتدا در اواسط فصل رویشی

شاخه­ های سالم و حدوداً ۱۵ سانتیمتری به لیمو را از گیاهان مادری جدا می­ کنیم.

بایستی از شاخه هایی استفاده کنیم که دارای برگ­ های سالم و بزرگ می­ باشند. این ویژگی

باعث افزایش بهره وری قلمه­ ها خواهد شد. شاخه­ های مورد نظر از زیر گره برگی جدا

خواهند شد. محل جدا کردن ساقه جهت قلمه زدن بسیار اهمیت دارد این عمل باعث افزیش

گیرایی و ریشه دهی به خاطر وجود مریستم­ های خفته ریشه زایی در زیر گره برگی می­ شود.

برگ­ های پایینی شاخه تهیه شده

از قلمه مادری  تا ارتفاع ۷ سانتیمتری هرس

می­ شوند.

گلدان­ ها یا بسترهای کشت از

خاک مرغوب پر شده و تا زمانی که از آب اشباع شوند مورد آبیاری قرار می­ گیرند.

ابتدا با وسیله­ ای میله مانند

یا انگشت حفره ­ای درون بستر کشت ایجاد کرده و شاخه­ های تهیه شده برای قلمه زنی

درون گلدان یا بستر کشت فرو برده می ­شوند. درون هر گلدان به قطر ۱۰ سانتیمتر دو

عدد قلمه و درون هر گلدان به قطر ۱۵ سانتی متری ۳ عدد قلمه جاگذاری می­ گردد. فاصله

حفره­ ها از همدیگر ۵ سانتیمتر می­ باشد.

بعد از گذاشتن  قلمه­ ها به کمک دست خاک اطراف قلمه را سفت کرده

یا می­ فشاریم.

بعد از جاگذاری قلمه­ ها پوشش

پلاستیکی را بر روی گلدان­ ها کشیده و آنها در مقابل نور غیر مستقیم قرار می­ دهیم.

این عمل جهت افزایش رطوبت محیط اطراف قلمه­ ها می­ باشد.

بسترهای حاوی قلمه­ ها هر روز

بایستی آبیاری گردنند. بدین منظور هر روز در زمان مشخصی پوشش پلاستیکی را کنار زده

و پس از آبیاری دوباره پوشش را ایجاد می­ کنیم. در سیستم­ های آبیاری قطره­ ای نیازی

به این کار نمی­ باشد. بهترین روش آبیاری برای ریشه­ دار کردن قلمه­ های به لیمو سیستم

میست یا مه پاشی می­ باشد.

رشد برگ­ های جدید در طول

مراحل رشد قلمه به لیمو نشان دهنده آغاز فعالیت ریشه ­زایی می ­باشد.

یک هفته بعد از ظهور اولین

برگ­ های به لیمو، پوشش پلاستیکی به صورت نیمه کنار زده می­ شود تا شرایط برای

سازگاری بیشتر قلمه­ های ریشه­ دار شده با شرایط رطوبی کم فراهم آید. دو هفته بعد از

ظهور اولین برگ­ ها کل پوشش پلاستیکی را کنار زده می­ شود.

در آخرین مرحله هر قلمه ریشه­ دار

شده به گلدان های ۱۵ سانتیمتری انتقال داده می­ شود و بعد از یک هفته یا کمی بیشتر

می­ توان گلدان­ها را به فضای آزاد انتقال داد.

آفات به لیمو در گلخانه

به لیمو گیاه بسیار حساسی می­ باشد. برگ­ های ظریف آن اغلب

مورد هجوم دو نوع آفت قرار می­ گیرد. پروانه سفید گلخانه و کنه تار عنکبوتی از

مهمترین آفات گلخانه­ ای گیاه به لیمو در گلخانه به شمار می­ آیند. مبارزه با هر

کدام از این آقات به دلیل حمله به بافت سبز برگ و کاهش کارایی فتوسنتز بسیار با

اهمیت و ضروری می ­باشد.

استویا شیرین کننده‌ای که وزارت غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز آن را تأیید کرده ممکن است جواب این سؤال باشد. استویا به‌شکل فزاینده‌ای طی این سالها محبوب شده است، طوری که بسته‌های صورتی، آبی و زردش را می‌توانید در خیلی از کافی شاپ‌ها ببینید، حتی کمپانی‌های نوشابه سازی نیز به‌سراغ این شیرین کننده رفته‌اند تا دل مشتریانی را که از طعم نوشابه‌های بدون قند و حاوی قند مصنوعی بدشان می‌آید به دست بیاورند. اگر استویا استفاده می‌کنید حتماً می‌دانید که این شیرین کننده بدون کالری است. اما استویا تنها جایگزینی مشابه قند نیست، در ادامه می‌خواهیم درباره هفت چیزی که ممکن است درباره آن ندانید صحبت کنیم.

استویا در واقع یک گیاه است

جایگزین قند از گیاه استویا استخراج می‌شود، گونه‌ای که به آن استویا ربودیانا گفته می‌شود، به‌صورت طبیعی در برزیل و پاراگوئه رشد می‌کند، جایی که صدها سال است از آن به‌عنوان شیرین کننده غذا و التیام دهنده سوختگی و ناراحتی معده استفاده می‌کنند. این گیاه شیرینی خود را از گلیکوزیدهای طبیعی خود دارد، که طی فرآیندی از برگ‌های استویا استخراج می‌شود، این فرایند با گذاشتن برگ‌های استویا در آب گرم شروع می‌شود.

استویا بسته‌بندی شده ضرورتاً کاملاً طبیعی نیست

بله، استویا گیاهی است از زمین، اما برای اینکه این جایگزین قند در مغازه‌ها و یا آشپزخانه شما دوام بیاورد کمپانی‌ها مجبورند ترکیباتی به آن اضافه کنند. یک پاکت استویا ممکن است حاوی اریتریتول، یک الکل قند و طعم دهنده‌های طبیعی باشد.

استویا از قند خیلی شیرین‌تر است

با اینکه بدون کالری است، اما عصاره‌ای که از گیاه استخراج می‌شود 200 برابر شیرین‌تر از قند است، یعنی مقداری از آن برای شیرین کردن کافی است.

استویا می‌تواند جایگزین شکر در پخت‌وپز شود

با استویا می‌توانید کوکی، کیک و حتی شربت درست کنید. اما از آنجا که استویا از شکر خیلی شیرین‌تر است، باید مقدار کمی از آن را با یک عامل حجم دهنده به مواد کیک اضافه کنید. مقدار استویایی که استفاده می‌کنید بستگی به برند و دستور پخت نیز دارد.

اما استویا کاراملی نمی‌شود

استویا به آن شکل که شکر قهوه‌ای می‌شود در نمی‌آید، درست مانند عصاره وانیل که در پخت و پز استفاده می‌کنید. هر کدام از انواع استویا در غلظت و شیرینی متفاوت هستند بنابراین قبل از استفاده حتماً روی بسته را مطالعه بفرمایید.

استویا بدون کالری است، اما اگر جایگزین قندش کنید ضرورتاً باعث کاهش وزن نمی‌شود

استویا به‌نظر یک راه حل جادویی برای همه آنهایی که می‌خواهند چند کیلو کم کنند است، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد شیرین کننده‌های جایگزین می‌توانند میل به شیرینی را در فرد مهار کنند و یا از پرخوری جلوگیری نمایند. در واقع افرادی که نوشابه‌های رژیمی می‌خورند بیشتر دچار پرخوری می‌شوند. برای اینکه بگوییم مزایا و مضرات استویا قطعاً چه چیزهایی است همچنان به تحقیقات بیشتر نیاز داریم.

کاشت:

به لیمو  به عنوان یک گیاه دارویی- معطر و زینتی کشت میشود. نیاز اصلی غذایی ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم کود ازته، ۳۰۰-۲۵۰ کیلوگرم کود فسفر و ۱۰۰-۸۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاس میباشد که کودها را قبل از کشت به خاک افزوده و شخم میزنیم. فواصل کشت در اسلونی با بهترین مواد موثره  cm ۴۰*۴۰ توجیه شده است که در هر ۱۰۰ متر مربع میتوان ۸/۱۱ کیلوگرم برگ خشک و ۳/۱۱۹ میلی لیتر اسانس به دست آورد که با این فواصل حدود ۶۲۵۰۰ قلمه نیاز میباشد. اما در کشت مکانیزه و استفاده از حداقل ادوات کشاورزی و تحقیقات دیگر فواصل کشت ۱۲۰-۵۰*۸۰-۴۰ در نظر گرفته اند که قلمه مورد نیاز حدود ۱۷۰۰۰ تا ۳۱۵۰۰ قلمه است. سیستم آبیاری را بصورت فارو، قطره نیمه متحرک انجام داد.

داشت:

نیاز آبی به لیمو با توجه به فاکتورهای نیاز آبی بین ۵-۱۰ روز اعلام کرده اند. به لیمو به غرقابی شدن نسبتا حساس ا ست. بیماری خاصی برایش گزارش نشده است ولی دوآفت کنه هنگام نگهداری در گلخانه گزارش شده است. در پاییز بعد از برگ ریزان بهتر است گیاه از ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر طوقه، هرس شود. در زمستانهای سرد برای جلوگیری از سرما زدن ریشه و گیاه بایستی روی اندام گیاهی را با برگ و کاه و کلش کاملا بپوشانیم.اگر گیاه دچار سرمازدگی شد،  با  آبیاری و کوددهی  مناسب و به موقع میتوان امیدوار به  جوانه زنی تاخیری گیاه بود.

برداشت:

برداشت به لیمو را در سال میتوان ۲ تا ۳ بار انجام داد. در ماههای خرداد، مرداد و مهر که تعداد دفعات برداشت با توجه به شرایط تغییر میکند. بیشترین مواد معطر گیاه در زمان گلدهی است و برداشت از برگهای بالایی بهتر است صورت گیرد. برگها را باید در هوای آفتابی که بیشترین اسانس و عدم وجود شبنم است، برداشت نمود. برگها در هنگام جمع آوری نباید پاره شود. برگها را برای نگهداری در انبار بایستی حداکثر در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد خشک کرد. در هر ۱۰۰ گرم برگ خشک از ۸۱/۰ تا ۱۹/۱ میلی متر اسانس بدست آمده بود. عملکرد برگ خشک در هکتار برابر ۱۲۰۰ کیلوگرم است. به علت هرس کلی گیاه، میتوان به خوبی گیاه را تا ۸ و ۹ سالگی برداشت اقتصادی نمود، البته تحقیقی در دست نیست. از هر ۱۰۰ کیلوگرم برگ خشک به مقدار معادل ۵۱۰ گرم اسانس بدست می آید.

گیاه استویا نخستین بار در دره ریو ماندی RioMonday در شمال شرقی كشور پاراگوﺋه شناخته شده است. اروپاییان در سال 1888توسط برتونی M.S.Bertoni با گیاه استویا آشنا شدند. مهمترین کشورهای تولید كننده استویا : ژاپن. چین. تایوان. كره. برزیل. مالزیا و پاراگوﺌه هستند. مهمترین اهمیت اقتصادی آن به عنوان یك ماده شیرین كننده طبیعی در جایگزینی شیرین كننده های مصنوعی (آسپارتان و سدیم ساخارین) است. اما مهمترین عامل بازدارنده در گسترش تجارت این ماده، عدم صدور مجوز مصرف آن در مواد غذایی در آمریكا است.

این گونه ها ابتدا توسط گیاه شناس و پزشک اسپانیایی به نام Pedro JaimEsteve یافته شده است. استویا لقبی بود که این گیاهشناس وپزشک بر این گیاه نهاد، مصرف گیاه به عنوان یک شیرین کننده به آمریکای جنوبی باز میگردد. در سال1887 Antonio Bertoniگیاه شناس آمریکایی در حین تحقیقاتش در پاراگوئه استویا و خاصیت شیرین کنندگی آن را با جزئیات شرح داده و بعد از آن به خارج از آمریکای جنوبی معرفی شده است. تحقیقات اندکی در این زمینه انجام شده بود تا اینکه در سال 1921 دو شیمیدان فرانسوی گلیکوزیدهایی را که باعث شیرینی استویا میشدند جدا کردند. آنها این ترکیبات را Steviosid و Rebaudi نامیدند. این ترکیبات 250تا300 برابر شیرینتر از ساکارز است، علاوه با داشتن مقاومت در برابر حرارت، غیر قابل تخمیر نیز هستند.

در اوایل دهه 1970 ژاپن کشت استویا را به عنوان جایگزینی برای شیرین کنندههای مصنوعی مانند ساکارین و سیکلامات که سرطان زا تلقی می شوند شروع کرد.

عصاره آبدار برگهای استویا و استویوزید خالص به عنوان شیرین کننده مورد استفاده قرار میگیرد. هم اکنون ژاپن با تخمین 40 درصدی بازار شیرین کنندهها بیش از هر کشور دیگری مصرف کننده استویا است. امروزه استویا در نقاط مختلف آسیای شرقی از جمله چین (1984)، کره،تایوان،تایلند و مالزی کاشت و مصرف می شوند. چین بزرگترین صادر کننده استویوزید در دنیاست.

تکثیر به لیمو به وسیله قلمه زدن شاخه ها و یا خوابانیدن آنها در زمینهای قابل نفوذ و مرطوب صورت می گیرد. ضمناً چون این گیاه در مقابل حرارت حساسیت دارد آبیاری زمین زراعتی مخصوصاً در فصول گرم امری الزامی است.

تکثیر به وسیله قلمه زدن بدین صورت است که شاخه های جوان گیاه را که در آغاز رویش طولی دارند از ساقه قطع می کند و پس از جدا نمودن برگها آنها را به صورت قلمه در آورده و در نهالستان که زمین آن قبلاً آماده گردیده، می کارند توسط آبیاری که بطور مرتب از قطعه زمین نهالستان بعمل می آید، قلمه ها تدریجاً در پائیز ریشه دار می شوند و بر اثر رشد و نمو آمادگی انتقال به زمین زراعتی را پیدا می کنند.زمین زراعتی باید کم و بیش آفتابگیر و قابل نفوذ و دارای رطوبت کافی باشد و قبلاً آنرا به عمق 50-40 سانتی متر بخوبی شخم زده باشند. در غیراینصورت ریشه های گیاه نمی توانند به سهولت در داخل خاک نفوذ کرده و رطوبت لازم را بدست آورند. برخی نیز معتقدند که دو مرتبه دیگر باید زمین شخم زده شود که آخرین دفعه آن به منظور وارد کردن انواع کودها به درون خاک است. پس از انجام این کارها در سطح زمین زراعتی خطوطی به فواصل یک متر ایجاد کرد و سپس فواصلی به طول 60 سانتی متر در روی خطوط تعیین می نمایند که هر یک محل انتقال یکی از قلمه های ریشه دار گیاه است قبل از انتقال قلمه های ریشه دار به زمین زراعتی آنها را از ناحیه یک سانتی متری یقه قطع می کنند و ریشه های طویل گیاه را نیز کوتاه می نمایند تا با این عمل ریشه های جانبی سریعتر آمادگی رویش پیدا کنند.

عمل انتقال به لیمو در این هنگام باید با دست به خوبی صورت گیرد که پس از وارد کردن به داخل خاک قسمتی از خاک بر اثر فشار انگشتان بر روی گیاه ریشه دار و عاری از ساقه به حالت فشرده در آید. در پائیز پس از انجام اعمال ضروری و برای نگهداری گیاه از عوامل نامساعد محیط خارج سطح زمین کشت را با قشری از برگهای خشک می پوشانند و سپس در بهار آنها را از روی قلمه ها خارج می سازند.

کلیه عملیات اصلاحی به لیمو مثل افزودن به موقع کود به زمین زراعتی شامل 200 کیلوگرم کود ازته نیترات سدیم هر هکتار زمین باید انجام شود میزان مصرف کودهای شیمیایی دیگر مانند سوپر فسفات به مقدار 300 کیلوگرم و سولفات پتاسیم به مقدار 100 کیلوگرم می باشد.

قند موجود در استویا با نام Rebaudioside یا به اختصار (Reb A)، شناخته شده است. این قند خاص حدود ۳۰ تا ۲۲۰ برابر شیرین‌تر از قند معمولی است به‌همین دلیل می‌توان از آن در حجم کمتری نسبت به قند و شکر معمولی در صنعت غذا استفاده کرد.

تفاوت قند Reb A موجود در استویا با سایر قندها چیست؟

Reb A که به نام «استویول گلیکوزید» هم شهرت دارد، ماده‌ای دی‌ترپن گلیکوزیدی است که در ساختمان اصلی خود زنجیره‌ای از قندهای گلوکز و رامنوز دارد. این ترکیب‌ها در روده شکسته و به قندهای ساده و ماده‌ای به‌نام استویول تبدیل می‌شوند. استویول در مرحله بعدی به‌صورت استویول گلیکوزید از طریق ادرار از بدن ما دفع خواهد شد. به این ترتیب، چیزی جز قندهای مفید موجود در استویا بعد از مصرف آن در بدن باقی نمی‌ماند.

مصرف شیرین گیاه، مورد تایید مراجع معتبر غذایی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا هم است؟

هرچند استویا یا شیرین گیاه، سابقه‌ای طولانی به‌عنوان شیرین‌کننده نوشیدنی‌ها و غذاهای مختلف در زادگاه خود، آمریکای لاتین، دارد، اما تا سال ۲۰۰۸ این گیاه و مشتقات آن فقط به‌عنوان مکمل غذایی به فروش می‌رسیده است. از آن سال به بعد و به دنبال انجام برخی آزمایش‌های حیوانی و اثبات بی‌ضرر بودن آن، استفاده از آن در نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها به‌عنوان یک ماده شیرین‌کننده، سالم شناخته شد. موضوع قابل‌توجه این است که هرچند سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از استویا را رد نمی‌کند، ولی هنوز هم برای آن تاییدیه‌ای صادر نکرده است و سازمان‌های ذی‌ربط اروپایی نیز آن را تایید نکرد‌ه‌اند.

آیا می‌توان از استویا فقط در صنعت غذا استفاده کرد یا می‌توان آن را در منزل هم به کار برد؟

آنچه به‌عنوان استویا و مشتقات آن با نام Stevia sweetener مورد پذیرش و استفاده قرار گرفته است، عبارت از موادی با نام‌های Reb A , Steviol glycoside یا مجموعه قندهای استخراج و خالص‌سازی‌شده از برگ‌های گیاه است؛ نه خود برگ‌های گیاه. به‌همین دلیل آنچه از استویا برای استفاده در صنایع غذایی به کار می‌رود یا در منزل می‌توان از آن استفاده کرد، قندهای خالص‌سازی شده شیرین‌گیاه است و در هیچ موردی مصرف مستقیم برگ‌های این گیاه، توصیه نمی‌شود.

اگه می‌خواهید به همه استرس‌های یه روز پر کار خاتمه بدید یه لیوان دمنوش به لیمو واسه خودتون درست کنید.

به‌لیمو در واقع هیچ ربطی به لیمو و میوه به نداره و یه درختچه است. کسی نمی‌دونه چرا کسی به خودش زحمت انتخاب یه اسم خاص برای این درختچه رو نداده و از ترکیب اسم دو تا میوه بی‌ربط به هم این اسم رو اختراع کرده.

طبیعت به لیمو گرمه و خواص زیادی داره که مهم‌ترینش خاصیت آرام‌بخشی اونه. نوشیدن یه لیوان دم‌نوش به‌لیمو شر سردردهای عصبی رو کم می‌کنه و چون خواب‌آوره شما رو به یه خواب آروم و بی‌تنش مهمون می‌کنه.

نوشیدن مداوم این دمنوش به تقویت حافظه کمک می‌کنه و می‌تونیم از همین نتیجه بگیریم که به‌لیمو یه سلاح طبیعی برای مبارزه با آلزایمره.

تقویت معده و سیستم گوارش هم جزو کارایی که این دمنوش خیلی خوب از پس اون برمیاد.

برای اینکه بیشترین خواص به لیمو رو حفظ کنید سعی کنید تازه اون رو از عطاری بخرید و تو ظرف دربسته، دور از نور نگهش دارید. برای دم کردنش هم آب که جوشید اجاق رو خاموش کنید و یک دقیقه بعد یک قاشق از این گیاه رو تو قوری بریزید و با آب حدود ۹۰ درجه دم کنید. یک قاشق برای یک لیوان چای کافیه.

به‌لیمو یه نوشیدنی خیلی خوش عطر و خوشمزه است که می‌تونه آخرین نوشیدنی باشه که طول شبانه روز می‌خورید. شبی که با معجزه این گیاه به خواب رفتید، روز بهتری رو براتون در پی داره.