فراورده های گیاه:

از فراورده های به لیمو موجود در بازار آن می توان به چای ورون (وربن) یا چای جادویی یا چای آرامبخش اشاره کرد، که از بهترین نوشیدنی های روی زمین است. در تابستانها، چای سرد به لیمو با یخ و همراه چند شاخه نعناع، نوشیدنی خوش طعم و نشاط انگیزی را تشكیل می دهد. برگهای تازه این گیاه رایحه ی لیمو را به نوشیدنیهای تابستانی و سالادهای میوه می دهند و می توانند جانشین خلال لیمو در تهیه سسها و شیرینی باشند. برگهای تازه ی گیاه كه سخت و محكم هستند درابتدا طعم صابون را دارند، از اینرو باید چند ساعت پیش از مصرف برگها بریده و جدا شوند.

اشکال مصرف:

۱-    دارویی:

گیاه خشک- تازه، چای کیسه ای و شربتی به نام به لیمو خالص در مراکش.

۲-    آرایشی:

 ادکلن- استحمام با این گیاه- رفع خستگی چشم. اکنون کرم آبرسان و رطوبت دهنده ای به نام  Verbena hydrolates در اسپانیا به قیمت ۱۲ دلار ساخته شده است که کرم آرایشی است.

۳-    نوشیدنی ها:

نوشیدنی های مطبوع به عنوان هضم کننده غذا

برخی برگ های به لیمو را به صورت اسفناج می پزند. همچنین به صورت چاشنی در سالاد و سالاد میوه ای بکار می رود .

خواص:

آرامبخش، کاهش دهنده فشارخون، تقویت حافظه ومعده، خواب آور در شب، تب بر، شستشو دهنده کلیه، ضد سرماخوردگی، تشنج، نقرس، رماتیسم، سردرد، و سرگیجه، ناراحتی های عصبی، میگرن، غلظت خون، آسم، اسهال، سینوزیت، صدای گوش و خستگی بدن

برگ ها و پیکر رویشی تازه ی این گیاه حاوی اسانسی می باشند که بوی لیمو می دهد و آنچنان عطر دلنشینی دارد که همیشه به عنوان یک گیاه معطر در باغ های سلطنتی اسپانیا کشت می شده است.

برگ به‌لیمو دارای 9/0 تا 5/1 درصد اسانس لوژیر می باشد. برخی منابع میزان اسانس را تنها 5/0 درصد گزارش کرده اند. از هر 100 کیلوگرم برگ گیاه به‌لیمو، حدود 510 گرم از این اسانس به دست می آید که با اسانس مرکبات مخلوط می-شود.

اسانس به لیمو سبک تر از آب بوده، رنگ آن زرد مایل به سبز روشن و با بویى مشابه لیمو است. نحوه اسانس گیری این گیاه تقطیر با بخار آب می باشد.

ترکیب اصلی اسانس سیترال می باشد و سایر اجزای اسانس آن عبارتند از: لیمونن، کارون، لینالول، ژرانیول و ...

ترکیبهای عمده شناسایی شده در برگ گیاه به لیمو عبارتند از :

Limonene – cineole – geranial – neral – spathulenol – caryophllene oxide

و ترکیبهای عمده شناسایی شده در گل عبارتند از :

Limonene – cineole – geranial – neral - spathulenol – caryophllene oxide -  neryl acetate

(مقدار اسانس موجود در گل از برگ کمتر است).

مشخصات گیاه شناسی

به لیمو درختچه ای است خزان پذیر از خانواده ی شاهپسند که ارتفاع درختچه این گیاه 5/1 تا 2 متر بوده که گاهی بیشتر هم می شود. ارتفاع این گیاه به 3 تا 5 متر نیز می رسد. این گیاه دارای ساقه دراز، زاویه دار و منشعب می باشد.

نام علمی این جنس به افتخار دکتر اوگوست لیپی جهانگرد فرانسوی که به آمریکای جنوبی مسافرت نموده و این نبات را به خود به اروپا برده، گذارده شده است.

جنس Lippia  دارای بیش از 200 گونه است که در این بین L.citriodora  دارای اهمیت ویژه ای می باشد.

برگ های این گیاه به صورت کشیده و به رنگ سبز کمرنگ دیده می شوند و بصورت دسته های سه تایی بر روی ساقه قرار می گیرند. برگهای ساده سرنیزه ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی متر با قاعده گره ای ، خشن، کامل ، فراهم ، مجتمع به تعداد 3 یا 4 تایی و به رنگ سبز روشن دارد .

گلهای به لیمو  به رنگ بنفش کمرنگ (ارغوانی رنگ پریده) بصورت گل آذین پانیکول (بصورت خوشه های باریک) در انتهای ساقه (گل آذین انتهایی) وجود دارند. گل های آن کوچک و دارای جامی دو لوبی است که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش است مجموعه گلهای آن نیز ظاهر هرمی شکل در حول یک محور دراز بوجود می آورد. کاسه گل آن لوله ای شکل، منتهی به چهار دندانه باریک و جام گل آن مرکب از 4 لوب پهن است. چهار پرچم دارد که دو به دو مساوی است.

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد، به لیمو با نام علمی Lipia citriodora درختچه ای است به ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر با ساقه های دراز، زاویه دار و منشعب، برگهای آن ساده، خشن و به طول …

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد، به لیمو با نام علمی Lipia citriodora درختچه ای است به ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر با ساقه های دراز، زاویه دار و منشعب، برگهای آن ساده، خشن و به طول ۷ تا ۱۰ سانتیمتر در مجموعه های ۳ تا ۴ تایی به رنگ سبز روشن است. گل های این درختچه کوچک و دارای جامی است که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش به نظر می رسد. مجموعه گل های آن نیز ظاهر هرمی شکل در حول یک محور دراز بوجود می آورد. کاسه گل آن لوله ای شکل، منتهی به ۴ دندانه باریک و جام گل آن مرکب از ۴ بخش پهن است.

به لیمو در نواحی مختلف کشور پرورش می یابد و برگ و سرشاخه گلدار آن اثرات دارویی دارد.

برگ و سرشاخه گلدار این گیاه اثر مقوی بر معده دارد و برای رفع دردهای عصبی و پایین آوردن درجه حرارت بدن در بیماریها بسیار مفید است.

برگ این گیاه در رفع تپش قلب، سردردهای یک طرفه، سرگیجه، حالات عصبی و خستگی های روحی بسیار مفید است.

به لیمو برای تقویت معده در ردیف بهترین داروها قرار می گیرد که برای این منظور بهتر است همیشه به صورت دم کرده مانند چای مصرف شود.

چای به لیمو از یک قاشق غذاخوری از برگ های آن با دو لیوان آب سرد به همراه مقداری نبات تهیه می شود.

گیاه دارویی به لیمو را تقریبا همه فعالین در حوزه گیاهان دارویی می شناسند. همچنین مطمئنا در مورد این گیاه و ارزش دارویی آن  اطلاعات کافی را دارند. در این مقاله میخواهم در مورد اتفاقاتی که در مرحله برداشت، فروش همچنین حمل و نقل این گیاه رخ میدهد کمی صحبت کنیم و از جزئیات آن شما را نیز مطلع کنیم.

گیاه دارویی به لیمو از جمله گیاهان وارد اتی از مناطق گرمسیری قاره امریکا می باشد. این گیاه نیازمند شرایط مناسب برای رشد و تولید اندام رویشی می باشد. از جمله این شرایط دما می باشد. بر اساس آزمایشات و تحقیقات مزرعه ای مشخص شده است که تحمل دمایی گیاه داروییبه لیمو از تیره شاهپسند حداکثر ده درجه زیر صفر می باشد و در دمای سردتر ریشه گیاه از بین رفته و خشک می شود. این خشک شدن دائمی می باشد و از آنجایی که گیاه قبل از گل دهی و رسیدن گل و بذر برداشت می شود لذا نمیتوان انتظاری از آن برای رشد از طریق بذر در سال آینده داشت. به همین علت است که قبل از کشت هر گیاه دارویی بالاخص به لیمو شرایط آب و هوایی رو به صورت دقیق و میانگینی از دمای کمینه ده ساله بررسی می کنند. در هر صورت اجرای دقیق و درست طرح کشت و کار گیاهان دارویی مستلزم دانش کافی و تجربه موفق می باشد.

موضوع بحث ما در مورد وزن  برگ گیاه دارویی به لمیو می باشد. موضوعی که اخیرا ذهن مرا مشغول خود کرده بود و میتوانم به جد بگویم که نمیشود از کنار آن به راحتی و بدون توجه گذشت. برای روشن شدن آن مثالی می زنم. کشاورزی در شهر شیراز تولید کننده به لیمو می باشد و از این راه درآمد خود و خانواده را تامین می کند. در این رستا بعد از برداشت اقدام به جدا کردن رگ و ساقه و خشک کردن در شرایط استاندرد می کند و بعد از مرحله خشک کردن بسته بندی و فروش از مراحل دیگر این فعالیت تولیدی می باشد. کشاورز فردی بسیار قانونمند و متعهد به اخلاق اقتصادی و بازاری می باشد و بخاطر مثلا مقداری پول بیشتر اقدامات خلاف خلاقی مرتکب نمیشود. پس از این جهت اعتماد و اطمینان داریم. من به عنوان خریدار بار به لیمو در تماسی از ایشان سیصد کیلو برگ خالص و درجه یک به لیمو سفارش میدهم و پول آنرا از قرار فی کیلویی شصت هزار تومان می پردازم. معمولا ما ایرانیان در معاملات خود از قدیم الایام رسم جوانمردی را داشته و هنوز هم رعایت اصول آن را میکنیم. یعنی وقتی جنسی می فروشیم سعی میکنیم مقداری بیشتر داده و خریدار را از عدم کم فروشی خود راضی کنیم. اما اتفاق جالب توجهی که در این میان می افتد این است که گیاه دارویی به لیمو رفتار متفاوتی از خود نشان میدهد. بدین صورت که بار سیصد کیلویی بنده در مقصد افت وزن نشان میدهد و این افت وزن از قرار همان قیمت خرید میشود حدود چهار صد هزار تومان یعنی بیش از شش کیلو کاهش وزن نشان میدهد. این مورد ده ها بار توسط دوستان فعال در حوزه تولید و خرید و فروش گیاه دارویی به لیمو به بنده گزارش شده است و از نظر استنادی هیچ شکی در این افت وزن وجود ندارد. اما اینکه این افت وزن از چه الگویی تبعیت میکند سوالیست که ذهن ما را به خود مشغول کرده است! و در تلاشم برای این رفتار قانونی استخراج و از آن جهت رفع همه سوء تفاهمات در معاملات عمده به لیمو استفاده کنیم.

نام این قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی در گیاهان دارویی و اختصاصا در این مقاله قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی به لیمو می گذارم تا با تکیه بر این قانون یا فرمول بتوانیم بین خریدار و فروشنده رضایت و اعتماد ایجاد کنیم. البته این قانون نیازمند حمایت از طرف فعالین در حوزه گیاهان دارویی می باشد در غیر این صورت مطمئنیم مشکلات زیادی ایجاد خواهد شد. بر اساس بررسی های صورت گرفته از نمونه های عملی و عینی خرید و فروش به لیمو در دو سال اخیر و گذشته که بصورت خلاصه وار در زیر توضیح داده می شوند فرمولی ارائه خواهیم داد.

با توجه به این اطلاعات متوجه میشویم که مسافت طی شده در شرایط آب و هوایی خشک و معمولی باعث افت وزن بار به لیمو میشود! لذا لازم است تولید کنندگان محترم در نظر داشته باشند که قبل از خرید و فروش هر کالایی در گیاهان دارویی این گونه موضوعات را پیش پیش طی کرده و صحبت های اولیه را انجام دهند. عدم رعایت این موضوعات چند عیب دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

وقتی شما به مشتری همیشگی خود در مورد فروش به لیمو صحبت میکنید و در اندازه مورد نیاز ایشان بار می فرستید و ایشان بعد از توزین آن به شما میگوید که مثلا ده کیلو کم است! این ادعا هرچند کاملا درست است ولی باعث ایجاد بی اعتمادی و سرد شدن فضای دوستانه میشود. من دوباره تاکید میکنم نه فروشنده و نه خریدار هیچ کدام در این مورد اشتباه نکرده اند و هر دو در گفته خود حق میباشند ولی باید بدانیم که مشکل از جای دیگر است و این مشکل باید قبل از معامله حل گردد.

علت افت وزن گیاهان دارویی مربوط به گیاهانی می باشد که دارای اسانس و ترکیبات فرار می باشند و مطمئنا این افت وزن در گیاهانی با ترکیبات غیر فرار بسیار کمتر می باشد و اصلا قابل اندازه گیری نمی باشد. در مسیر ۱۵۰۰ کیلومتر مبدا تا مقصد دمای هوا، دمای داخل کانتینر، سرعت باد و سطح برخورد گیاه دارویی با هوا در افت وزن تاثیر مستقیم دارد و بایستی بدانیم این اثر غیر قابل اغماض می باشد و صد در صد با ابزار ساده ای قابل اندازه گیری و اثبات می باشد.

مهندس عادل پور از دوستان و کارشناسان خبره در زمینه گیاهان دارویی و زراعت پیشنهادی در مورد کاستن این اثرات دادند که قابل تامل و عملیاتی کردن است. ایشان فرمودند که میشود با استفاده از کیسه های عایق دما و جریان هوا از میزان این افت وزن کاست! هرچند این ایده بسیار عملیاتی و اثر گذار می باشد ولی بایستی کلیه جوانب آن را ارزیابی کرد مثلا باید بررسی کرد و دید که آیا با هزینه های اضافه در مرحله بسته بندی میتواند فروش و تولید این محصول را توجیه کرد یا نه!

لذا در بخش آخر به لیمو عرایضم از تمامی تولید کنندگان و خریداران محترم تقاضا دارم قبل از خرید هر محصولی دو نکته را مد نظر داشته باشند. یا تولید کننده قبول کند که وزن بار در محل مقصد اندازه گیری شود که بیشتر عرف همین موضوع می باشد یا اینکه خریدار خود با حضور در محل انبار مستقیما خود بار را وزن کرده و ان را خریداری کند. که در این صورت باز باید تولید کننده قبول کند که بار بعد از یک هفته الی ده روز و وزن کشی دوباره بعد از خرید منتقل گردد. درا ین صورت سوء تفاهامات رفع گشته و هر دو طرف از این معامله خشنود و راضی میشوند. صد البته خداوند متعال نیز از این موضوع راضی و خشنود میگردد.

ابتدا در اواسط فصل رویشی

شاخه­ های سالم و حدوداً ۱۵ سانتیمتری به لیمو را از گیاهان مادری جدا می­ کنیم.

بایستی از شاخه هایی استفاده کنیم که دارای برگ­ های سالم و بزرگ می­ باشند. این ویژگی

باعث افزایش بهره وری قلمه­ ها خواهد شد. شاخه­ های مورد نظر از زیر گره برگی جدا

خواهند شد. محل جدا کردن ساقه جهت قلمه زدن بسیار اهمیت دارد این عمل باعث افزیش

گیرایی و ریشه دهی به خاطر وجود مریستم­ های خفته ریشه زایی در زیر گره برگی می­ شود.

برگ­ های پایینی شاخه تهیه شده

از قلمه مادری  تا ارتفاع ۷ سانتیمتری هرس

می­ شوند.

گلدان­ ها یا بسترهای کشت از

خاک مرغوب پر شده و تا زمانی که از آب اشباع شوند مورد آبیاری قرار می­ گیرند.

ابتدا با وسیله­ ای میله مانند

یا انگشت حفره ­ای درون بستر کشت ایجاد کرده و شاخه­ های تهیه شده برای قلمه زنی

درون گلدان یا بستر کشت فرو برده می ­شوند. درون هر گلدان به قطر ۱۰ سانتیمتر دو

عدد قلمه و درون هر گلدان به قطر ۱۵ سانتی متری ۳ عدد قلمه جاگذاری می­ گردد. فاصله

حفره­ ها از همدیگر ۵ سانتیمتر می­ باشد.

بعد از گذاشتن  قلمه­ ها به کمک دست خاک اطراف قلمه را سفت کرده

یا می­ فشاریم.

بعد از جاگذاری قلمه­ ها پوشش

پلاستیکی را بر روی گلدان­ ها کشیده و آنها در مقابل نور غیر مستقیم قرار می­ دهیم.

این عمل جهت افزایش رطوبت محیط اطراف قلمه­ ها می­ باشد.

بسترهای حاوی قلمه­ ها هر روز

بایستی آبیاری گردنند. بدین منظور هر روز در زمان مشخصی پوشش پلاستیکی را کنار زده

و پس از آبیاری دوباره پوشش را ایجاد می­ کنیم. در سیستم­ های آبیاری قطره­ ای نیازی

به این کار نمی­ باشد. بهترین روش آبیاری برای ریشه­ دار کردن قلمه­ های به لیمو سیستم

میست یا مه پاشی می­ باشد.

رشد برگ­ های جدید در طول

مراحل رشد قلمه به لیمو نشان دهنده آغاز فعالیت ریشه ­زایی می ­باشد.

یک هفته بعد از ظهور اولین

برگ­ های به لیمو، پوشش پلاستیکی به صورت نیمه کنار زده می­ شود تا شرایط برای

سازگاری بیشتر قلمه­ های ریشه­ دار شده با شرایط رطوبی کم فراهم آید. دو هفته بعد از

ظهور اولین برگ­ ها کل پوشش پلاستیکی را کنار زده می­ شود.

در آخرین مرحله هر قلمه ریشه­ دار

شده به گلدان های ۱۵ سانتیمتری انتقال داده می­ شود و بعد از یک هفته یا کمی بیشتر

می­ توان گلدان­ها را به فضای آزاد انتقال داد.

آفات به لیمو در گلخانه

به لیمو گیاه بسیار حساسی می­ باشد. برگ­ های ظریف آن اغلب

مورد هجوم دو نوع آفت قرار می­ گیرد. پروانه سفید گلخانه و کنه تار عنکبوتی از

مهمترین آفات گلخانه­ ای گیاه به لیمو در گلخانه به شمار می­ آیند. مبارزه با هر

کدام از این آقات به دلیل حمله به بافت سبز برگ و کاهش کارایی فتوسنتز بسیار با

اهمیت و ضروری می ­باشد.

استویا شیرین کننده‌ای که وزارت غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز آن را تأیید کرده ممکن است جواب این سؤال باشد. استویا به‌شکل فزاینده‌ای طی این سالها محبوب شده است، طوری که بسته‌های صورتی، آبی و زردش را می‌توانید در خیلی از کافی شاپ‌ها ببینید، حتی کمپانی‌های نوشابه سازی نیز به‌سراغ این شیرین کننده رفته‌اند تا دل مشتریانی را که از طعم نوشابه‌های بدون قند و حاوی قند مصنوعی بدشان می‌آید به دست بیاورند. اگر استویا استفاده می‌کنید حتماً می‌دانید که این شیرین کننده بدون کالری است. اما استویا تنها جایگزینی مشابه قند نیست، در ادامه می‌خواهیم درباره هفت چیزی که ممکن است درباره آن ندانید صحبت کنیم.

استویا در واقع یک گیاه است

جایگزین قند از گیاه استویا استخراج می‌شود، گونه‌ای که به آن استویا ربودیانا گفته می‌شود، به‌صورت طبیعی در برزیل و پاراگوئه رشد می‌کند، جایی که صدها سال است از آن به‌عنوان شیرین کننده غذا و التیام دهنده سوختگی و ناراحتی معده استفاده می‌کنند. این گیاه شیرینی خود را از گلیکوزیدهای طبیعی خود دارد، که طی فرآیندی از برگ‌های استویا استخراج می‌شود، این فرایند با گذاشتن برگ‌های استویا در آب گرم شروع می‌شود.

استویا بسته‌بندی شده ضرورتاً کاملاً طبیعی نیست

بله، استویا گیاهی است از زمین، اما برای اینکه این جایگزین قند در مغازه‌ها و یا آشپزخانه شما دوام بیاورد کمپانی‌ها مجبورند ترکیباتی به آن اضافه کنند. یک پاکت استویا ممکن است حاوی اریتریتول، یک الکل قند و طعم دهنده‌های طبیعی باشد.

استویا از قند خیلی شیرین‌تر است

با اینکه بدون کالری است، اما عصاره‌ای که از گیاه استخراج می‌شود 200 برابر شیرین‌تر از قند است، یعنی مقداری از آن برای شیرین کردن کافی است.

استویا می‌تواند جایگزین شکر در پخت‌وپز شود

با استویا می‌توانید کوکی، کیک و حتی شربت درست کنید. اما از آنجا که استویا از شکر خیلی شیرین‌تر است، باید مقدار کمی از آن را با یک عامل حجم دهنده به مواد کیک اضافه کنید. مقدار استویایی که استفاده می‌کنید بستگی به برند و دستور پخت نیز دارد.

اما استویا کاراملی نمی‌شود

استویا به آن شکل که شکر قهوه‌ای می‌شود در نمی‌آید، درست مانند عصاره وانیل که در پخت و پز استفاده می‌کنید. هر کدام از انواع استویا در غلظت و شیرینی متفاوت هستند بنابراین قبل از استفاده حتماً روی بسته را مطالعه بفرمایید.

استویا بدون کالری است، اما اگر جایگزین قندش کنید ضرورتاً باعث کاهش وزن نمی‌شود

استویا به‌نظر یک راه حل جادویی برای همه آنهایی که می‌خواهند چند کیلو کم کنند است، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد شیرین کننده‌های جایگزین می‌توانند میل به شیرینی را در فرد مهار کنند و یا از پرخوری جلوگیری نمایند. در واقع افرادی که نوشابه‌های رژیمی می‌خورند بیشتر دچار پرخوری می‌شوند. برای اینکه بگوییم مزایا و مضرات استویا قطعاً چه چیزهایی است همچنان به تحقیقات بیشتر نیاز داریم.

کاشت:

به لیمو  به عنوان یک گیاه دارویی- معطر و زینتی کشت میشود. نیاز اصلی غذایی ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم کود ازته، ۳۰۰-۲۵۰ کیلوگرم کود فسفر و ۱۰۰-۸۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاس میباشد که کودها را قبل از کشت به خاک افزوده و شخم میزنیم. فواصل کشت در اسلونی با بهترین مواد موثره  cm ۴۰*۴۰ توجیه شده است که در هر ۱۰۰ متر مربع میتوان ۸/۱۱ کیلوگرم برگ خشک و ۳/۱۱۹ میلی لیتر اسانس به دست آورد که با این فواصل حدود ۶۲۵۰۰ قلمه نیاز میباشد. اما در کشت مکانیزه و استفاده از حداقل ادوات کشاورزی و تحقیقات دیگر فواصل کشت ۱۲۰-۵۰*۸۰-۴۰ در نظر گرفته اند که قلمه مورد نیاز حدود ۱۷۰۰۰ تا ۳۱۵۰۰ قلمه است. سیستم آبیاری را بصورت فارو، قطره نیمه متحرک انجام داد.

داشت:

نیاز آبی به لیمو با توجه به فاکتورهای نیاز آبی بین ۵-۱۰ روز اعلام کرده اند. به لیمو به غرقابی شدن نسبتا حساس ا ست. بیماری خاصی برایش گزارش نشده است ولی دوآفت کنه هنگام نگهداری در گلخانه گزارش شده است. در پاییز بعد از برگ ریزان بهتر است گیاه از ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر طوقه، هرس شود. در زمستانهای سرد برای جلوگیری از سرما زدن ریشه و گیاه بایستی روی اندام گیاهی را با برگ و کاه و کلش کاملا بپوشانیم.اگر گیاه دچار سرمازدگی شد،  با  آبیاری و کوددهی  مناسب و به موقع میتوان امیدوار به  جوانه زنی تاخیری گیاه بود.

برداشت:

برداشت به لیمو را در سال میتوان ۲ تا ۳ بار انجام داد. در ماههای خرداد، مرداد و مهر که تعداد دفعات برداشت با توجه به شرایط تغییر میکند. بیشترین مواد معطر گیاه در زمان گلدهی است و برداشت از برگهای بالایی بهتر است صورت گیرد. برگها را باید در هوای آفتابی که بیشترین اسانس و عدم وجود شبنم است، برداشت نمود. برگها در هنگام جمع آوری نباید پاره شود. برگها را برای نگهداری در انبار بایستی حداکثر در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد خشک کرد. در هر ۱۰۰ گرم برگ خشک از ۸۱/۰ تا ۱۹/۱ میلی متر اسانس بدست آمده بود. عملکرد برگ خشک در هکتار برابر ۱۲۰۰ کیلوگرم است. به علت هرس کلی گیاه، میتوان به خوبی گیاه را تا ۸ و ۹ سالگی برداشت اقتصادی نمود، البته تحقیقی در دست نیست. از هر ۱۰۰ کیلوگرم برگ خشک به مقدار معادل ۵۱۰ گرم اسانس بدست می آید.

گیاه استویا نخستین بار در دره ریو ماندی RioMonday در شمال شرقی كشور پاراگوﺋه شناخته شده است. اروپاییان در سال 1888توسط برتونی M.S.Bertoni با گیاه استویا آشنا شدند. مهمترین کشورهای تولید كننده استویا : ژاپن. چین. تایوان. كره. برزیل. مالزیا و پاراگوﺌه هستند. مهمترین اهمیت اقتصادی آن به عنوان یك ماده شیرین كننده طبیعی در جایگزینی شیرین كننده های مصنوعی (آسپارتان و سدیم ساخارین) است. اما مهمترین عامل بازدارنده در گسترش تجارت این ماده، عدم صدور مجوز مصرف آن در مواد غذایی در آمریكا است.

این گونه ها ابتدا توسط گیاه شناس و پزشک اسپانیایی به نام Pedro JaimEsteve یافته شده است. استویا لقبی بود که این گیاهشناس وپزشک بر این گیاه نهاد، مصرف گیاه به عنوان یک شیرین کننده به آمریکای جنوبی باز میگردد. در سال1887 Antonio Bertoniگیاه شناس آمریکایی در حین تحقیقاتش در پاراگوئه استویا و خاصیت شیرین کنندگی آن را با جزئیات شرح داده و بعد از آن به خارج از آمریکای جنوبی معرفی شده است. تحقیقات اندکی در این زمینه انجام شده بود تا اینکه در سال 1921 دو شیمیدان فرانسوی گلیکوزیدهایی را که باعث شیرینی استویا میشدند جدا کردند. آنها این ترکیبات را Steviosid و Rebaudi نامیدند. این ترکیبات 250تا300 برابر شیرینتر از ساکارز است، علاوه با داشتن مقاومت در برابر حرارت، غیر قابل تخمیر نیز هستند.

در اوایل دهه 1970 ژاپن کشت استویا را به عنوان جایگزینی برای شیرین کنندههای مصنوعی مانند ساکارین و سیکلامات که سرطان زا تلقی می شوند شروع کرد.

عصاره آبدار برگهای استویا و استویوزید خالص به عنوان شیرین کننده مورد استفاده قرار میگیرد. هم اکنون ژاپن با تخمین 40 درصدی بازار شیرین کنندهها بیش از هر کشور دیگری مصرف کننده استویا است. امروزه استویا در نقاط مختلف آسیای شرقی از جمله چین (1984)، کره،تایوان،تایلند و مالزی کاشت و مصرف می شوند. چین بزرگترین صادر کننده استویوزید در دنیاست.

تکثیر به لیمو به وسیله قلمه زدن شاخه ها و یا خوابانیدن آنها در زمینهای قابل نفوذ و مرطوب صورت می گیرد. ضمناً چون این گیاه در مقابل حرارت حساسیت دارد آبیاری زمین زراعتی مخصوصاً در فصول گرم امری الزامی است.

تکثیر به وسیله قلمه زدن بدین صورت است که شاخه های جوان گیاه را که در آغاز رویش طولی دارند از ساقه قطع می کند و پس از جدا نمودن برگها آنها را به صورت قلمه در آورده و در نهالستان که زمین آن قبلاً آماده گردیده، می کارند توسط آبیاری که بطور مرتب از قطعه زمین نهالستان بعمل می آید، قلمه ها تدریجاً در پائیز ریشه دار می شوند و بر اثر رشد و نمو آمادگی انتقال به زمین زراعتی را پیدا می کنند.زمین زراعتی باید کم و بیش آفتابگیر و قابل نفوذ و دارای رطوبت کافی باشد و قبلاً آنرا به عمق 50-40 سانتی متر بخوبی شخم زده باشند. در غیراینصورت ریشه های گیاه نمی توانند به سهولت در داخل خاک نفوذ کرده و رطوبت لازم را بدست آورند. برخی نیز معتقدند که دو مرتبه دیگر باید زمین شخم زده شود که آخرین دفعه آن به منظور وارد کردن انواع کودها به درون خاک است. پس از انجام این کارها در سطح زمین زراعتی خطوطی به فواصل یک متر ایجاد کرد و سپس فواصلی به طول 60 سانتی متر در روی خطوط تعیین می نمایند که هر یک محل انتقال یکی از قلمه های ریشه دار گیاه است قبل از انتقال قلمه های ریشه دار به زمین زراعتی آنها را از ناحیه یک سانتی متری یقه قطع می کنند و ریشه های طویل گیاه را نیز کوتاه می نمایند تا با این عمل ریشه های جانبی سریعتر آمادگی رویش پیدا کنند.

عمل انتقال به لیمو در این هنگام باید با دست به خوبی صورت گیرد که پس از وارد کردن به داخل خاک قسمتی از خاک بر اثر فشار انگشتان بر روی گیاه ریشه دار و عاری از ساقه به حالت فشرده در آید. در پائیز پس از انجام اعمال ضروری و برای نگهداری گیاه از عوامل نامساعد محیط خارج سطح زمین کشت را با قشری از برگهای خشک می پوشانند و سپس در بهار آنها را از روی قلمه ها خارج می سازند.

کلیه عملیات اصلاحی به لیمو مثل افزودن به موقع کود به زمین زراعتی شامل 200 کیلوگرم کود ازته نیترات سدیم هر هکتار زمین باید انجام شود میزان مصرف کودهای شیمیایی دیگر مانند سوپر فسفات به مقدار 300 کیلوگرم و سولفات پتاسیم به مقدار 100 کیلوگرم می باشد.

قند موجود در استویا با نام Rebaudioside یا به اختصار (Reb A)، شناخته شده است. این قند خاص حدود ۳۰ تا ۲۲۰ برابر شیرین‌تر از قند معمولی است به‌همین دلیل می‌توان از آن در حجم کمتری نسبت به قند و شکر معمولی در صنعت غذا استفاده کرد.

تفاوت قند Reb A موجود در استویا با سایر قندها چیست؟

Reb A که به نام «استویول گلیکوزید» هم شهرت دارد، ماده‌ای دی‌ترپن گلیکوزیدی است که در ساختمان اصلی خود زنجیره‌ای از قندهای گلوکز و رامنوز دارد. این ترکیب‌ها در روده شکسته و به قندهای ساده و ماده‌ای به‌نام استویول تبدیل می‌شوند. استویول در مرحله بعدی به‌صورت استویول گلیکوزید از طریق ادرار از بدن ما دفع خواهد شد. به این ترتیب، چیزی جز قندهای مفید موجود در استویا بعد از مصرف آن در بدن باقی نمی‌ماند.

مصرف شیرین گیاه، مورد تایید مراجع معتبر غذایی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا هم است؟

هرچند استویا یا شیرین گیاه، سابقه‌ای طولانی به‌عنوان شیرین‌کننده نوشیدنی‌ها و غذاهای مختلف در زادگاه خود، آمریکای لاتین، دارد، اما تا سال ۲۰۰۸ این گیاه و مشتقات آن فقط به‌عنوان مکمل غذایی به فروش می‌رسیده است. از آن سال به بعد و به دنبال انجام برخی آزمایش‌های حیوانی و اثبات بی‌ضرر بودن آن، استفاده از آن در نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها به‌عنوان یک ماده شیرین‌کننده، سالم شناخته شد. موضوع قابل‌توجه این است که هرچند سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از استویا را رد نمی‌کند، ولی هنوز هم برای آن تاییدیه‌ای صادر نکرده است و سازمان‌های ذی‌ربط اروپایی نیز آن را تایید نکرد‌ه‌اند.

آیا می‌توان از استویا فقط در صنعت غذا استفاده کرد یا می‌توان آن را در منزل هم به کار برد؟

آنچه به‌عنوان استویا و مشتقات آن با نام Stevia sweetener مورد پذیرش و استفاده قرار گرفته است، عبارت از موادی با نام‌های Reb A , Steviol glycoside یا مجموعه قندهای استخراج و خالص‌سازی‌شده از برگ‌های گیاه است؛ نه خود برگ‌های گیاه. به‌همین دلیل آنچه از استویا برای استفاده در صنایع غذایی به کار می‌رود یا در منزل می‌توان از آن استفاده کرد، قندهای خالص‌سازی شده شیرین‌گیاه است و در هیچ موردی مصرف مستقیم برگ‌های این گیاه، توصیه نمی‌شود.

اگه می‌خواهید به همه استرس‌های یه روز پر کار خاتمه بدید یه لیوان دمنوش به لیمو واسه خودتون درست کنید.

به‌لیمو در واقع هیچ ربطی به لیمو و میوه به نداره و یه درختچه است. کسی نمی‌دونه چرا کسی به خودش زحمت انتخاب یه اسم خاص برای این درختچه رو نداده و از ترکیب اسم دو تا میوه بی‌ربط به هم این اسم رو اختراع کرده.

طبیعت به لیمو گرمه و خواص زیادی داره که مهم‌ترینش خاصیت آرام‌بخشی اونه. نوشیدن یه لیوان دم‌نوش به‌لیمو شر سردردهای عصبی رو کم می‌کنه و چون خواب‌آوره شما رو به یه خواب آروم و بی‌تنش مهمون می‌کنه.

نوشیدن مداوم این دمنوش به تقویت حافظه کمک می‌کنه و می‌تونیم از همین نتیجه بگیریم که به‌لیمو یه سلاح طبیعی برای مبارزه با آلزایمره.

تقویت معده و سیستم گوارش هم جزو کارایی که این دمنوش خیلی خوب از پس اون برمیاد.

برای اینکه بیشترین خواص به لیمو رو حفظ کنید سعی کنید تازه اون رو از عطاری بخرید و تو ظرف دربسته، دور از نور نگهش دارید. برای دم کردنش هم آب که جوشید اجاق رو خاموش کنید و یک دقیقه بعد یک قاشق از این گیاه رو تو قوری بریزید و با آب حدود ۹۰ درجه دم کنید. یک قاشق برای یک لیوان چای کافیه.

به‌لیمو یه نوشیدنی خیلی خوش عطر و خوشمزه است که می‌تونه آخرین نوشیدنی باشه که طول شبانه روز می‌خورید. شبی که با معجزه این گیاه به خواب رفتید، روز بهتری رو براتون در پی داره.

به گزارش بی اس ام اس : اگر دغدغه‌ی لاغری دارید و نمی‌خواهید هر روز وزنتان بالا برود اما از طرف دیگر عاشق مواد غذایی شیرین هستید یک گزینه‌ی طبیعی پیشنهاد می‌کنیم که شما را از عذاب وجدان خلاص می‌کند: گیاه استویا! استویا یک قهرمان است. قهرمانی که طعم شیرین را بدون هیچ کالری اضافه به شما هدیه می‌دهد. در این مطلب کوتاه می‌گوییم که گیاه استویا چگونه به لاغری شما کمک می‌کند. با ما همراه باشید.

 استویا: کالری بی کالری

باورتان می‌شود که یک ماده شیرین‌کننده‌ای هیچ کالری نداشته باشد؟ بله کالری استویا صفر است. برای همین هم می‌توانید با خیال راحت آن را به غذاهای مختلف اضافه کرده و نوش جان کنید. به عنوان مثال اگر عادت دارید که چای یا قهوه‌تان را با شکر زیاد میل کنید استفاده از استویا می‌تواند شما را از مصرف قند و شکر زیاد دور کند. همچنین می‌توانید از این گیاه برای تهیه‌ی لیموناد یا انواع مرباها و شربت‌ها هم استفاده کنید.

 استویا: قدرت شیرین‌کننده‌ی برتر

عصاره‌ی استویا قدرت شیرین‌کنندگی بسیار بالایی دارد. یعنی حدود 100 تا 300 برابر بیشتر از قدرت شیرین‌کنندگی ساکاروز (قند سفید تصفیه‌شده). به عنوان مثال یک و نیم قاشق چای‌خوری عصاره‌ی استویا کافی است تا جایگزین یک فنجان شکر شود. می‌توانید عصاره‌ی این گیاه را تهیه کرده و به جای شکر سفید که سرشار از کالری است استفاده کنید.

 استویا: کاهش عدم تحمل گلوکز

افرادی که دچار مشکل عدم تحمل گلوکز هستند به جای اینکه قند را به انرژی تبدیل کنند به چربی تبدیل می‌کنند. برای همین هم بعد از خوردن غذا میل به خوردن دوباره دارند. شیرین‌کننده‌ای مانند استویا می‌تواند جایگزین مواد غذایی سرشار از گلوسید شود. در این صورت این عدم تحمل به میزان زیادی کاهش پیدا می‌کند به خاطر اینکه میزان گلوسیدهای دریافتی کاهش می‌یابد. در واقع استفاده از عصاره‌ی استویا باعث ایجاد سیری شده و بعد از غذا میل به خوردن نخواهید داشت.

استویا: تحریک اشتها ممنوع

زمانی که یک نوشیدنی شیرین شده با عصاره‌ی استویا میل می‌کنید انگار که آب خورده‌اید. در واقع این ماده به هیچ‌وجه اشتها را تحریک نمی‌کند و شما را به پرخوری نمی‌کشاند. زمانی هم که پرخوری را کنار بگذارید به تناسب اندام خواهید رسید. باید بدانید که استفاده از گیاه استویا شما را از گزند بیماری دیابت نوع 2 نیز دور نگه می‌دارد. پس همین الان به فکر تهیه‌ی عصاره‌ی استویا باشید و برای تهیه‌ی انواع مرباها، کیک، شیرینیجات یا شیرین کردن چای و قهوه و تهیه‌ی انواع نوشیدنی‌های دیگر استفاده کنید.

در روز چند لیوان چای می‌نوشید؟ نظرتان درباره جایگزین کردن دمنوش‌ها به جای چای چیست؟ دمنوش‌ها این روزها طرفداران زیادی دارند و البته مهم‌تر از تنوع طعم و رنگ و عطری که به نوشیدنی‌های ما می‌دهند، خواصی هم دارند که می‌توانند در رقابت با چای پیروز شوند.

پیشنهاد این هفته ما دمنوش به لیمو است که به دلایل خیلی زیادی توصیه می‌کنیم نوشیدن آن را در برنامه روزانه خود جای دهید. اولین دلیل، عطر و طعم منحصر به فرد آن است. به لیمو که به آن وِروِن هم گفته می‌شود، یک گیاه بسیار معطر و خوش رنگ است که بویی شبیه به لیمو دارد. اما نه «به» است و نه «لیمو». این گیاه ربطی به شربت سنتی به لیمو هم ندارد که با جوشاندن به و اضافه کردن آب لیمو تهیه می‌شود.

به لیمو به جز ورون، نام‌های دیگری هم دارد. به این گیاه، شاسترن و چای عربی هم گفته می‌شود. در طب سنتی آن را گیاه ونوس هم می‌نامیدند چون معتقد بودند که این گیاه دارای خاصیت تقویت کنندگی جنسی و محرک است و موجب توالد و تناسل می‌شود. ‏

به لیمو نام یک گیاه دارویی معطر است که دارای برگ‌های ساده سرنیزه‌ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر است. این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده و به طور طبیعی رویش آن در آرژانتین، شیلی و پرو گزارش شده است و از آن جا به سایر نقاط جهان از جمله ایران آمده و کشت می‌شود. در ایران این گیاه در استان‌های شمالی و باغ‌ها کشت می‌شود‎.

یک گیاه و هزار درمان

از به لیمو در درمان سوء‌هاضمه، نفخ، سردردهای یک طرفه، دردهای عصبی، سرگیجه و علائم سرماخوردگی استفاده می‌شود. این گیاه در تقویت حافظه و ایجاد آرامش و درمان بی خوابی هم مفید است. همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی کاربرد دارد و حتی در صنعت عطرسازی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. به لیمو اشتها را زیاد می‌کند و دل درد، دل پیچه، اسهال و دیگر اختلالات گوارشی را درمان می‌کند.

اسانس به لیمو دارای خواص باکتری کش و حشره کش است و در درمان آسم هم توصیه می‌شود. جوشانده به لیمو سرفه، سینه درد، برونشیت و سرما خوردگی را درمان می‌کند و اختلالات مجاری تنفسی را برطرف می‌سازد. ‏

دمنوش به لیمو به رفع تپش قلب کمک می‌کند‎. ‎‏ این دمنوش آرام بخش است، استرس و خستگی‌های روحی را کاهش داده و مناسب برای درمان سرماخوردگی و سرفه است‎. ‎‏ به لیمو خاصیت ضد نفخ دارد و برای التیام سر درد و میگرن مناسب است.

یک نوشیدنی بی‌نظیر

برای تهیه این دمنوش فوق العاده باید برگ‌های به لیمو را به صورت خشک از بازار بخرید (البته اگر به گیاه تازه آن دسترسی داشته باشید که چه بهتر) و یک قاشق غذاخوری از آن را در قوری ریخته و مثل همه دمنوش‌های دیگر آبی با دمای ۸۰ درجه سانتیگراد به آن اضافه کرده و اجازه دهید به مدت ۲۰ دقیقه دم بکشد. دمنوش به لیمو را می‌توانید با نبات یا عسل سرو کنید. مصرف دمنوش به لیمو بعد از غذا، برخلاف چای معمولی، اختلال در جذب آهن به وجود نمی‌آورد. ‏

اگر طبع بسیار سردی دارید یا سردی تان کرده است می‌توانید به لیمو را با چوب دارچین دم کنید. دم کرده این گیاه با هل نه تنها خوش عطر‌تر خواهد بود بلکه خاصیت اشتها آوری و هضم بهتر غذا را بیشتر می‌کند.

چنانچه طبعتان سرد است، این گیاه را با آویشن، رازیانه یا اسطوخودوس دم کنید. ‏

پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی چه کارهایی در زمینه استویا انجام داده است؟

پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، روش تکثیر این گیاه را به روش مدرن مورد تحقیق و بررسی قرار داد و موفق شد «پروتکل ریز ازدیادی» این گیاه را به دست بیاورد.

روش مدرن؟ مگر روش سنتی چه اشکالی داشت؟

درصد بسیار پایینی از بذرهای گیاه استویا جوانه زنی می‌کنند، بعلاوه تکثیر از طریق بذر، امکان تولید جمعیت‌های همسان را فراهم نکرده و موجب تغییرات زیادی از جمله در میزان شیرینی برگ‌ها می‌شود. تکثیر رویشی گیاه نیز به دلیل نیاز به شرایط ویژه و تعداد اندک گیاهان تولید شده از یک گیاه، دارای محدودیت است. بنابراین کشت بافت تنها راه جایگزین برای تکثیر سریع و انبوه گیاهچه‌های همسان از نظر ژنتیک و خارج از فصل گیاه استویاست که ما هم روی همان موضوع کار کردیم. تمامی گیاهان کشت شده در سطح مزارع در ایران به طور مستقیم یا غیرمستقیم با روش کشت بافت تکثیر شده‌اند.

کدام مناطق ایران برای کاشت این گیاه مناسب است؟

با توجه به این که استویا گیاه بومی پاراگوئه است، اقلیم و شرایط آب و هوایی زادگاه این گیاه شبیه مناطق شمالی ایران است. با توجه به منابع علمی موجود و نیز تجربیات خود ما در این تحقیق به این نتیجه رسیدیم که برای کاشت این گیاه در فضای باز، مناطق شمالی ایران می‌توانند نتایج خیلی خوبی داشته باشند و این گیاه بدون مشکل کشت شود. اما در کشور ما این محصول فعلا در اصفهان و در گلخانه کشت می‌شود. یعنی اگر کسی بخواهد این گیاه را در جایی غیر از شمال کشور پرورش دهد، حتما باید به صورت گلخانه‌ای اقدام به این کار کند. مزیت کشت این گیاه در استان‌های شمالی مثل مازندران، گیلان و برخی مناطق استان گلستان این است که نیازی به هزینه راه‌اندازی گلخانه یا هزینه نگهداری از آن نخواهد بود.

چقدر می‌شود انتظار ثروتمند شدن از راه کشت این گیاه را داشت؟

با توجه به این که مراحل کاشت، داشت و برداشت استویا  چندان سخت نیست. گیاه استویا گیاهی علفی است که کاشت و نیز داشت و برداشت آن ساده است. همچنین در هر هکتار از اراضی زیر کشت استویا می‌توان حدود شصت تن برگ سبز یا شش تن برگ خشک برداشت کرد. همچنین هر گرم برگ خشک نیز حدود 105 میلی گرم ماده استویوساید خواهد داشت. با یک حساب سرانگشتی می‌توان دید که تولید این گیاه صرفه اقتصادی دارد، البته به شرط این که تولیدکننده بازار اصلی این گیاه را پیدا کند.

بازار اصلی این گیاه کجاست؟

کشورهای آمریکایی، اروپایی و همچنین کشورهای جنوب شرق آسیا در حال حاضر از استویا در صنایع غذایی و بهداشتی خود استفاده می‌کنند. از جمله این صنایع می‌توان به صنایع شیرینی‌پزی، آشپزی، نوشابه‌سازی، تولید آبمیوه، کلوچه، آدامس، دهان‌شویه‌ها، خمیر دندان، آبنبات و بستنی اشاره کرد.

در کشور ما نیز در اصفهان از استویوساید به عنوان شیرین‌کننده در تولید محصولاتی که بومی ایران است، نظیر گز و سوهان استفاده می‌شود.

همه اینها درست اما چگونه می‌توان استویوساید را از برگ خشک این گیاه زیبا جدا کرد؟

در اغلب موارد، فرآوری معمولی برای استخراج استویول گلیکوزید (که استویوساید نیز جزو این دسته از مواد است) از برگ‌ها استویا در بر گیرنده مراحل زیر است: (الف) خیساندن برگ‌ها در آب گرم یا داغ برای حل شدن گلیکوزیدها (به صورت دسته‌ای)؛ (ب) تصفیه و از صافی گذراندن مایع حاصله (اغلب پس از افزودن عامل رسوب)؛ (پ) تغلیظ توسط تبخیر در خلاء؛ (ت) تبادل رزینی برای جدا کردن گلیکوساید از بخش‌های دارای R-A بالا و پایین؛ (ث) خالص‌سازی از طریق تبادل یونی در برخی موارد و (ج) تبخیر و خشک کردن یا در مواقعی کریستالیزاسیون برای تولید پودر و بلور استویا.

آیا امکان استفاده غیرصنعتی و خانگی از برگ خشک استویا یا استویوساید وجود دارد؟

بله، البته به صورت بسیار محدود. البته چند سالی است که مکمل‌های غذایی ساخته شده از مواد ستخراج شده از استویا در کشورهای آمریکای شمالی و نیز اتحادیه اروپا در داروخانه‌های عرضه شده است. این مکمل‌ها به شکل قرص و نیز شربت هستند.

آیا در حال حاضر کارخانه استخراج استویوساید در ایران وجود دارد؟

خیر. متاسفانه در حال حاضر تجهیزات مورد نیاز برای استخراج صنعتی این ماده در ایران وجود ندارد و نیاز به سرمایه‌گذاری در این بخش کاملا محسوس است. در کل، با توجه به این که در حال حاضر کشور ما یکی از واردکنندگان ماده استوزاید است، حمایت از پرورش و تولید گیاه استویا و استحصال استوساید می‌تواند ضمن جلوگیری از خروج ارز، سبب اشتغال‌آفرینی و بهره‌گیری کارآمدتر از زمین‌های کشاورزی شده و با تامین نیاز صنایع غذایی داخلی، حتی فرصت صادرات آن به کشورهای دیگر را نیز فراهم آورد.

ریشه:

استویا دارای ریشه فیبری، رشته مانند و چند ساله است. ریشه­ها عمیق نیستند و در سطح زمین پخش می­شوند و تنها بخشی است که دارای مواد شیرین کننده نیست. ریشه های نرم اطراف خاک سطحی و ریشه­های ضخیم­تر در مناطق عمیق­تر جمع شده­اند.

ساقه:

ساقه ی استویا یک ساله، مستقیم، باریک و نیمه چوبی و با تمایل به خم شدن می­باشد. معمولا  از ساقه گیاه اولیه تولید ساقه ثانویه تولید می­شود. این ساقه­ها با سرد شدن هوا خشک شده و در سطح خاک از بین می­روند ولی سال بعد دوباره رشد می­کنند. ساقه­ها، شاخه­ها و برگ­ها به رنگ سبز می­باشند و روی آن­ها با موهای بسیار ریز، نازک و کوتاه پوشیده شده است.

برگ

استویا دارای برگ های ساده، متقابل و به ندرت متناوب است و برگ­ها اغلب دارای دمبرگ هستند. استویا دارای برگ­ها کوچک، نوک تیز، کشیده، دندانه­ای و شیرین می­باشد. برگ­ها­ اولین اندام فتوسنتزی هستند که پس از جوانه­زنی بذر از میان لپه­ها خارج می­شوند.

گل

استویا گیاهی خود ناسازگار است و احتمالا توسط حشرات گرده­افشانی می­شود. گل­ها کوچک و سفید بوده و دارای دهانه بنفش کمرنگ هستند. گل­ها کامل، کوچک و سفید رنگ هستند. در گل آذین­های کوچک تعداد ۲ تا ۶ گل به وجود می­آید. گل آذین­ها در خوشه­های باز آرایش یافته­اند و هر گیاه بیشتر از یک ماه گل­هایش را حفظ می­کند. گرده­های این گل­ها می­توانند کاملا آلرژی­زا باشند.

بذر

بذرها به علت داشتن آندوسپرم کوچک بسیار سبک هستند و به دلیل دارا بودن پرز­های قابل توجه، توسط باد پراکنده می­شوند. ازدیاد استویا در طبیعت از طریق بذر صورت می­گیرد ولی قدرت زنده ماندن بذر بسیار کم است و در صورت جوانه زنی گیاهان حاصل دارای تنوع بالایی خواهند بود.

خصوصیات گیاهشناسی:

به لیمو درختچه ای است پایا، خزان کننده ، با ارتفاع ۵/۰ تا ۲ متر . از مشخصه های این خانواده و این گیاه میتوان به ساقه های ۴ گوش ،میوه سفت و پرچمهای ۴ تایی که ۲ به ۲ بوده یعنی  (دی دینامند) اشاره نحوه ، برگهای این گیاه ساده و فراهم و خشن بصورت مجتمع ۲ تا ۴ برگ بوده. گلهای کوچک که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش است، گل آذین در منابع خوشه ای ، گرزن و حتی سنبله ذکر شده است. این خانواده با خانواده ی روناس و نعناغ شباهتهایی دارد. جنس Lippia  دارای ۲۲۰ گونه میباشد.. البته در برخی منابع گونه های این جنس را ۱۰۰ گونه معرفی کرده اند.

منشا و خاستگاه:

به لیمو بومی آمریکای جنوبی: شیلی، پرو و آرژانتین میباشد و اولین بار توسط اسپانیایی ها در سال ۱۷۸۴ میلادی از آمریکای جنوبی به اروپا آورده شد. این گیاه به نام پزشک گیاه شناسی بنام lippi که در حبشه به قتل رسید، نامگذاری شده است و citriodora به معنای شبه لیمو به خاطر بویش که شبیه لیمو است، نام نهادند

اکولوژی:

به لیمو گیاهی است مقاوم به سرما تا (۵-) درجه سانتیگراد که گاها تا (۱۶-) درجه سانتیگراد را در سمنان و کرج توانسته است تحمل کند). به آب و هوای ملایم و آفتابی و مصون از بادهای شدید نیاز دارد. در خاکهایی با بافت متناسب و عمیق و نیز در خاکهایی با زهکشی خوب، خشک و فقیر رشد میکند. اسیدیته مورد نیاز حدود ۷ است. زمان گلدهی از جولای تا آگوست یعنی از مرداد تا شهریور میباشد. در یخبندان پرطاقت است. در ایران آنرا میتوان در جنوب فارس، شمال هرمزگان، جنوب غربی استان مرکزی، شمال خراسان، جنوب مازندران، مرکز گلستان و شرق گلستان کشت دارد.

تکثیر:

جنسی: این گیاه به علت عدم جوانه زنی بذور، با بذر تکثیر نمیشود.

غیر جنسی: تکثیر غیر جنسی از طریق قلمه، خوابانیدن و پاجوش است. قلمه گیری یا خوابانیدن را میتوان از بعد از بهار در خزانه یا در صورت شرایط مساعد هوا در فضای آزاد انجام داد. البته قلمه گیری در اواخر پاییز توصیه شده که زمان مناسبی است و کاهش هزینه را در بر دارد، زیرا با یک پوشش پلاستیکی بستر قلمه گیری ابتدایی میتوان گیاه را تکثیر کرده و برای اول بهار به رشد مطلوب برسانیم. قلمه بعد از ۳ تا ۴ ماه از زمان قلمه گیری آماده انتقال به زمین اصلی است. زمان کاشت در زمین اصلی بعد از خطر یخبندان بهاره است که باید توجه داشت به لیمو به انتقال بسیار حساس است و بهتر است بعد از گلدانی کردن و یا داشتن امکانات بعد از یکسال از قلمه گیری آنها را به زمین اصلی منتقل کنیم. تعداد قلمه های مورد نیاز با توجه به فواصل کشت که اشاره خواهد شد، بین ۱۷۰۰۰ تا ۶۲۵۰۰ قلمه میباشد

کاشت:

به لیمو به عنوان یک گیاه دارویی- معطر و زینتی کشت میشود. نیاز اصلی غذایی ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم کود ازته، ۳۰۰-۲۵۰ کیلوگرم کود فسفر و ۱۰۰-۸۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاس میباشد که کودها را قبل از کشت به خاک افزوده و شخم میزنیم. فواصل کشت در اسلونی با بهترین مواد موثره  cm ۴۰*۴۰ توجیه شده است که در هر ۱۰۰ متر مربع میتوان ۸/۱۱ کیلوگرم برگ خشک و ۳/۱۱۹ میلی لیتر اسانس به دست آورد که با این فواصل حدود ۶۲۵۰۰ قلمه نیاز میباشد. اما در کشت مکانیزه و استفاده از حداقل ادوات کشاورزی و تحقیقات دیگر فواصل کشت ۱۲۰-۵۰*۸۰-۴۰ در نظر گرفته اند که قلمه مورد نیاز حدود ۱۷۰۰۰ تا ۳۱۵۰۰ قلمه است. سیستم آبیاری را بصورت فارو، قطره نیمه متحرک انجام داد.

داشت:

نیاز آبی گیاه با توجه به فاکتورهای نیاز آبی بین ۵-۱۰ روز اعلام کرده اند. به لیمو به غرقابی شدن نسبتا حساس ا ست. بیماری خاصی برایش گزارش نشده است ولی دوآفت کنه هنگام نگهداری در گلخانه گزارش شده است. در پاییز بعد از برگ ریزان بهتر است گیاه از ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر طوقه، هرس شود. در زمستانهای سرد برای جلوگیری از سرما زدن ریشه و گیاه بایستی روی اندام گیاهی را با برگ و کاه و کلش کاملا بپوشانیم.اگر گیاه دچار سرمازدگی شد،  با  آبیاری و کوددهی  مناسب و به موقع میتوان امیدوار به  جوانه زنی تاخیری گیاه بود.

برداشت:

برداشت به لیمو را در سال میتوان ۲ تا ۳ بار انجام داد. در ماههای خرداد، مرداد و مهر که تعداد دفعات برداشت با توجه به شرایط تغییر میکند. بیشترین مواد معطر گیاه در زمان گلدهی است و برداشت از برگهای بالایی بهتر است صورت گیرد. برگها را باید در هوای آفتابی که بیشترین اسانس و عدم وجود شبنم است، برداشت نمود. برگها در هنگام جمع آوری نباید پاره شود. برگها را برای نگهداری در انبار بایستی حداکثر در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد خشک کرد. در هر ۱۰۰ گرم برگ خشک از ۸۱/۰ تا ۱۹/۱ میلی متر اسانس بدست آمده بود. عملکرد برگ خشک در هکتار برابر ۱۲۰۰ کیلوگرم است. به علت هرس کلی گیاه، میتوان به خوبی گیاه را تا ۸ و ۹ سالگی برداشت اقتصادی نمود، البته تحقیقی در دست نیست. از هر ۱۰۰ کیلوگرم برگ خشک به مقدار معادل ۵۱۰ گرم اسانس بدست می آید.

از شکر ویژگی  شگفت انگیز گیاه استویا است، اما در عین حال این گیاه تقریبا فاقد کالری است و از این رو مناسب برای افراد مبتلا به بیماری دیابت و نیز کسانی که شیرینی دوست دارند اما اضافه وزن دوست ندارند. گیاه استویا با شیرینی موجود در خود می تواند رقیب قدری برای قندهای مصنوعی مانند "آسپارتام" و "ساخارین" باشد و صنعت شکر را دچار تحول عظیمی کند. اما اتحادیه اروپا استفاده از این شیرینی گیاهی را ممنوع کرده است...

به گزارش DW ؛ استویا  (STEVIA) گیاهی بومی در آمریکای جنوبی است که برای قرن ها توسط ساکنان بومی این قاره مورد استفاده های مختلف قرار می گرفته است، از جمله به عنوان دارو.مردم آمریکای جنوبی اعتقاد دارند که استویا روی بیماری های عفونی تأثیر مثبتی دارد و فشار خون را کاهش می دهد. اما این ویژگی ها هنوز به طور علمی ثابت نشده اند. این گیاه بیشتر در نزدیکی مرز کشور پاراگوئه با برزیل کشت می شود.

"استویوزید"، قند تهیه شده از گیاه استویا به طور خالص سیصد برابر شیرین تر از قند تهیه شده از چغندر است . اما محصولی که از گیاه استویا در بازار موجود است از طریق حس چشایی انسان سی برابر شیرین تر از شکر حس می شود.

گفته می شود که این گیاه از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند و همینطور می توان از آن به عنوان دارو برای درمان افراد مبتلا به دیابت استفاده کرد، زیرا فاقد خواص شیمیایی مضری است که در نی شکر وچغندر وجود دارد. از دیگر کاربردهای استویا کمک به افرادی است که در عین حال که اضافه وزن دارند اما از خوردن شیرینی نمی توانند صرف نظر کنند.

آیا استویا سرطان زا است؟

گیاه استویا با شیرینی موجود در خود می تواند رقیب قدری برای قندهای مصنوعی مانند "آسپارتام" و "ساخارین" باشد و صنعت شکر را دچار تحول عظیمی کند. اما اتحادیه اروپا استفاده از این شیرینی گیاهی را ممنوع کرده است.

در این میان تنها فرانسه مستثنی شده و اجازه دارد در برخی از مواد غذایی از شیرینی "استویا" استفاده کند.

تا چندی پیش این شک وجود داشت که استویا سرطان زا باشد. آزمایش روی حیوانات نشان داده بود که این گیاه می تواند در بدن غده های سرطانی ایجاد کند. اما صحت این آزمایش از سوی بسیاری مورد تردید قرار دارد. " آنه بروک هوف" از سازمان تحقیقاتی در رابطه با مواد غذایی آلمان در این باره می گوید: «میزان به کار برده شده از ماده "استویوزید" در جریان این آزمایش به شدت بالا بوده و گذشته از این، پژوهش از حمایت مالی شرکت هایی برخوردار بوده که استویا را رقیبی خطرناک برای محصولات تولیدی خود می بینند.»

در حال حاضر استویا از اتهام به سرطان زا بودن تبرئه شده است. "سازمان نظارت بر مواد غذایی اروپا" در جریان آزمایش های مختلف به این نتیجه رسیده که گیاه استوا سرطان زا نیست و تأثیر منفی روی تولید مثل ندارد. به این ترتیب استویا در آینده ای نزدیک وارد بازار اروپا خواهد شد.

در سال 2006 نیز سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش خود را که بر اساس آزمایشهای متعددی که بر روی حیوانات و انسان انجام شده بود، ارائه داد . این آزمایشات که عمدتاً با هدف بررسی:1- سمی بودن یا نبودن 2- جهش ژنی 3- سرطان زایی استیویا انجام شده بود، نه تنها بر سالم بودن این مکمل رژیمی صحه گذاشت بلکه حاکی از تاثیرات درمانی آن بر روی بیماران با فشار خون بالا (hypertension) و دیابت نوع 2 بوده است.

استویا در قاره آسیا

بر خلاف شک و تردیدی که در اروپا وجود دارد، استویا در کشورهای آسیایی به استقبال خوبی رو به رو بوده و مدتها است که در این کشورها به کار گرفته می شود.

مطالعات گسترده ای در ژاپن، چین و کره در این زمینه انجام گرفته اند. از سوی دیگر این گیاه نوع دیگری از مواد مشابه شیرین را در خود جای داده است.مقدار کمتر از نیم گرم از قند گیاه استویا بدون داشتن کالری، می تواند مصرف روزانه یک فرد ، یعنی رقم میانگین ۱۳۰ گرم را تامین نماید. آنچه که در کشورهای آسیایی مدت هاست ارزش خود را نشان داده است.

در حــال حـاضر استویا به صورت بسیــار وسیعی در ژاپن، کــره، چین، مـــالزی، ترکیه، روسیه، تایـوان و تایلند به عنوان یک افزودنی غذایی (food additive) و ایالات متحده و کانادا به عنوان یک مکمل رژیمی (dietary supplement) استفاده می گردد.

کاشت استویا در ایران نیز پنج سال پیش به طور آزمایشی آغاز شده است. در مجموع در ایران دید مثبتی نسبت به کاشت استویا وجود دارد.

استفاده از استویا چه محاسنی دارد؟

به طور خلاصه می توان گفت , کاملا طبیعی است و بر خلاف شیرین کننده های شیمیایی (مثل آسپارتام) اثرات مضر جانبی برای مصرف کننده ندارد. 200 تا 300 بار از شکر (سوکروز) شیرین تر است.

به دمای بالا مقاوم است (مقاوم در برابر حرارت تا 200 درجه سانتیگراد) و بر خلاف شکر، سوخته و قهوه ای نمی شود و به راحتی می تواند در تولید نان های شیرین مورد استفاده قرار گیرد.

بر خلاف شکر مصرف آن روی میزان قند خون تاثیر ندارد و بیماران دیابتی به راحتی می توانند از آن استفاده نمایند.

ضد جرم دندان بوده و خاصیت هضم کنندگی دارد و آنتی اکسیدان بسیار موثر

با افزایش مقدار کمی از پودر برگ استویا به داخل لیوان چای دیگر نیازی به قند معمولی نخواهید داشت.همچنین این گیاه حاوی ویتامین ها و مواد معدنی از جمله منیزیم، ویتامین B3 (نیاسین)، ریبوفلاوین، زینک، کرم، سلینیوم، پتاسیم و سدیم می باشد.

نام علمی این جنس به افتخار دکتر اوگوست لیپی طبیعیدان ایتالیایی که در قرن هفدهم میلادی  به آمریکای جنوبی مسافرت نموده و این نبات را به خود به اروپا برده، گذارده شده است. این درختچه بومی آرژانتین و شیلی است ولی امروزه به علت زیبایی و عطردلپذیری که دارد در بیشتر کشورها پرورش داده می شود و از برگهای آن اسانس به لیمو می گیرند که در صنعت عطرسازی کاربرد دارد . نام آن بعلت بوی مطبوع برگ در بین باغبانان به لیمو و عربی لویسه نامیده می شود. این درختچه به سرمای چند درجه زیر صفر حساس است و در شمال کشور در هوای آزاد بخوبی رشد می کند و در نقاط سردسیر در گلخانه نگهداری می شود.

معرفی و گیاهشناسی

به لیمو درختچه ای است خزان پذیر از خانواده ی شاهپسند ( verbenaceae )که ارتفاع این گیاه به 3 تا5 مترنیز میرسد. برگ های این گیاه به صورت کشیده،ساده سرنیزه اى به طول ۱۰ - ۷ سانتى متر،  نوکدارودر قاعده گره اى ،خشن ،کامل ،فراهم ،مجتمع به تعداﺪ 3 یا4 تایی و به رنگ سبز کمرنگ دیده می شوند و بصورت دسته های سه تایی بر روی ساقه قرار می گیرند .  ساقه دراز، زاویه دار و منشعب میباشد. گل های آن کوچک و دارای جامی است که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش است. مجموعه گلهای آن نیز ظاهر هرمی شکل در حول یک محور دراز بوجود می آورد. کاسه گل آن لوله ای شکل، منتهی به چهار دندانه باریک و جام گل آن مرکب از 4 لوب پهن است. چهار پرچم دارد که دو به دو مساوی است، میوه اش شفت مانند و محتوی دو دانه می باشد و واجد ۲۱ عدد بذر است.

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی

به لیمو، بومى آمریکاى جنوبى بوده و به طور طبیعى رویش آن در شیلى، پرو و آرژانتین میباشد،به لیمو بطور وسیع در غالب نواحى گرم و معتدل مانند نواحى مدیترانه اى اروپا پرورش مى یابد .این گیاه امروزه در شمال کشورمان کشت و کار می گردد و گونه های بومی ای نیز از  جنس Lippia در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشورمان وجود دارند، ولى بومى ایران نیست و در حال حاضر در بیشتر کشورها پرورش داده می شود .

مناطق پیشنهادی جهت کاشت گیاه به لیمو در کشور : اقلیمهای CS-3و CF-2 وBS-2

به لیمو برای رشد به هوای گرم، نور فراوان و رطوبت بالا نیاز دارد و به سرما حساس می باشد. برای رشد به خاک هایی با بافت سبک و لومی نیازمند است و pH خاک مناسب برای این گیاه 5/6 ذکر گردیده است ، در واقع به آب و هوای آفتابی ، ملایم و مصون از بادهای شدید نیاز دارد.

کاشت، داشت و برداشت

در زمینه ی کشت و کار این گیاه اطلاعات بسیار محدودی موجود است. تکثیربه لیمو به آسانی در تابستان بوسیله ی قلمه زدن شاخه ها و یا خوابانیدن آنها در زمینهای قابل نفوذ و مرطوب صورت می گیرد و بهتر است جهت ریشه دار شدن قلمه ها، آنها را مدتی در زیر سایبان قرار دهیم. . ضمناً چون این گیاه در مقابل حرارت حساسیت دارد آبیاری زمین زراعتی مخصوصاً در فصول گرم امری الزامی است. به لیمو

تکثیر به وسیله قلمه زدن بدین صورت است که شاخه های جوان گیاه را که در آغاز رویش طولی دارند از ساقه قطع می کند و پس از جدا نمودن برگها آنها را به صورت قلمه در آورده و در نهالستان که زمین آن قبلاً آماده گردیده، می کارند توسط آبیاری که بطور مرتب از قطعه زمین نهالستان بعمل می آید، قلمه ها تدریجاً در پائیز ریشه دار می شوند و بر اثر رشد و نمو آمادگی انتقال به زمین زراعتی را پیدا می کنند.زمین زراعتی باید کم و بیش آفتابگیر و قابل نفوذ و دارای رطوبت کافی باشد و قبلاً آنرا به عمق 50 - 40 سانتی متر بخوبی شخم زده باشند. در غیراینصورت ریشه های گیاه نمی توانند به سهولت در داخل خاک نفوذ کرده و رطوبت لازم را بدست آورند. برخی نیز معتقدند که دو مرتبه دیگر باید زمین شخم زده شود که آخرین دفعه آن به منظور وارد کردن انواع کودها به درون خاک است. پس از انجام این کارها در سطح زمین زراعتی خطوطی به فواصل یک متر ایجاد کرد و سپس فواصلی به طول 60 سانتی متر در روی خطوط تعیین می نمایند که هر یک محل انتقال یکی از قلمه های ریشه دار گیاه است قبل از انتقال قلمه های ریشه دار به زمین زراعتی آنها را از ناحیه یک سانتی متری یقه قطع می کنند و ریشه های طویل گیاه را نیز کوتاه می نمایند تا با این عمل ریشه های جانبی سریعتر آمادگی رویش پیدا کنند.  در بعضی منابع فواصل کاشت بر حسب سانتی متر 120-80×50-40 گزارش شده است. عمل انتقال آنها در این هنگام باید با دست به خوبی صورت گیرد که پس از وارد کردن به داخل خاک قسمتی از خاک بر اثر فشار انگشتان بر روی گیاه ریشه دار و عاری از ساقه به حالت فشرده در آید. در پائیز پس از انجام اعمال ضروری و برای نگهداری گیاه از عوامل نامساعد محیط خارج سطح زمین کشت را با قشری از برگهای خشک می پوشانند و سپس در بهار آنها را از روی قلمه ها خارج می سازند.

کلیه عملیات اصلاحی مثل افزودن به موقع کود به زمین زراعتی شامل 200 کیلوگرم کود ازته نیترات سدیم هر هکتار زمین باید انجام شود میزان مصرف کودهای شیمیایی دیگر مانند سوپر فسفات به مقدار 300 کیلوگرم و سولفات پتاسیم به مقدار 100 کیلوگرم می باشد.  نیاز این گیاه به عناصری چون نیتروژن و پتاسیم بیشتر از سایر عناصر می باشد. به لیمو در آزمایشی تحقیقاتی ، تاثیر 4 تیمار آبیاری (0، 5، 10 و 15 روز یکبار ) بر روی عملکرد گیاه به لیمو در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار مورد مقایسه قرار گرفت .اندازه کرتهای آزمایشی4×3 متر که شامل 3 ردیف و در هر ردیف 4 بوته به فاصله یک متر از هم بوده است . پس از تهیه قلمه ها ، آنها را در محلی مناسب ریشه دار کرده و در اواخر بهمن ماه به زمین اصلی انتقال داده شدند . در طول آزمایش یادداشت برداری های لازم از قبیل مراحل مختلف رشد ، ارتفاع ، تاج پوشش و ... انجام و به هنگام ظهور گل محصول کلیه کرتها توسط کارگر برداشت و به تفکیک وزن تر و خشک آنها تعیین گردید.

نتایج در جدول شماره 1 نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین تیمارها وجود دارد بطوریکه تیمار هر 10 روز آبیاری بالاترین عملکرد را داشته است .همبستگی بین ارتفاع و نسبت برگ به ساقه و دور آبیاری ضعیف و منفی است .-همبستگی بین تاج پوشش و ارتفاع ضعیف و مثبت است .-همبستگی بین ارتفاع و دور آبیاری بسیار ضعیف و مثبت است .

روش کاشت گیاه به لیمو (Lippia citriodora) و عملکرد آن در استان همدان:

 این تحقیق با هدف جمع‌آوری اطلاعات مربوط به روشهای کشت و تکثیر و بهره برداری از این گیاه در استان همدان به اجرا در آمده است. با عنایت به اینکه استان همدان از لحاظ طبقه‌بندی اقلیمی جزء مناطق سرد و خشک محسوب می‌گردد کشت این گیاه (به لیمو) با تعدادی عوامل محدود کننده طبیعی مواجه می‌گردد که سعی شده با بکار بردن تکنیک محافظت قسمتهای طوقه و ریشه از سرما و تعیین بهترین زمان برداشت و فاصله ردیف و بوته جهت ایجاد حداکثر بازده اقدام گردد.

مواد و روشها

در سال 1376 یک گلدان گیاه به لیمو از موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به باغ گیاهان دارویی همدان منتقل و نسبت به کشت آن اقدام گردید و در پاییز با تکثیر آن از طریق قلمه خشبی و ریشه‌دار کردن قلمه‌ها در گلخانه تعداد پایه‌ها افزایش داده شد و در سال 1378 با ایجاد مزرعه پایلوت به مساحــت 500 مترمربـع نسبت به کاشت گیاه با فواصل 1- متر و 1-8/0 متر و 1-7/0 متر اقدام و سر چین به لیمو برداشت گردید که شامل چین بهاره (اواخر خرداد ماه) چین تابستانه (‌نیمه مرداد ماه) و چین پائیزه (اواخر مهر ماه) بود. همچنین در ابتدای آبانماه پس از سر برداری و هرس قوی گیاهان نسبت به پوشش بوته‌ها (طوقه پس از سر برداری و قسمت ریشه) با چهار روش 1- پوشش اطراف بوته با پلاستیک 2- پوشش اطراف بوته با خاکبرگ مخلوط با کود دامی 3- پوشش با مخلوط خاکبرگ و کود دامی و پلاستیک 4- بدون پوشش با شرایط طبیعی منطقه در 3 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت عملکرد هر دوره به‌صورت وزن تر و خشک ثبت گردید.

زمان و روش برداشت

زمان جمع‌آوری گیاه 2 تا 3 بار در سال و معمولاً در ماههای خرداد و مرداد و مهر صورت می گیرد. پس از جمع آوری محصول شاخه های برگدار گیاه را قطع می نمایند و سپس آنها را به طور طبیعی به صورت دسته و به وضع آویخته در انبارهای مخصوص قرار می دهند به نحوی که جریان هوا در آن محل برقرار باشد لذا باید پس از برداشت بلافاصله در خشک کنهای مصنوعی با دمای حداکثر 35 درجه سانتیگراد خشک شوند. پس از خشک شدن برگها را از شاخه ها جدا می نمایند. جهت بدست آوردن اسانس معمولاً از برگهای تازه و سرشاخه های جوان استفاده به عمل می آید.

با توجه به اهمیت این گونه ، آزمایشی به منظور بررسی تاثیر چین های مختلف بر روی عملکرد ماده خشک این گونه در ایستگاه چالکی گرگان انجام شد . بدین منظور ابتدا قلمه هایی از گیاه مورد نظر تهیه و پس از ریشه دار شدن به زمین اصلی انتقال یافت . این آزمایش در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با پنج تکرار ، انجام شد . در طول آزمایش مراقبت و یادداشت برداریهای لازم انجام و در هنگام ظهور گل ، برداشت بوسیله کارگر انجام شد و پس از خشک نمودن نمونه ها وزن آنها تعیین گردید . نتایج حاصل از تجزیه واریانس تولید ماده خشک نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح 5 % بین تیمارها ( چین های مختلف برداشت ) وجود داشته به طوریکه چین اول و دوم بالاترین عملکرد ماده خشک را داشتند .

فرآوری

برگ ها و پیکر رویشی تازه ی به لیمو حاوی اسانسی به میزان ۵/۰  درصد می باشند که بوی لیمو می دهد ،این اسانس سبک تر از آب بوده، رنگ آن زرد مایل به سبز روشن و با بویى مشابه لیمو است و آنچنان عطر دلنشینی دارد که همیشه به عنوان یک گیاه معطر در باغ های سلطنتی اسپانیا کشت می شده است. ترکیب اصلی اسانس به لیمو سیترال می باشد و سایر اجزای اسانس آن عبارتند از: لیمونن، کارون، لینالول، ژرانیول و ...

خواص درمانی و کاربرد

به لیمو در نواحی مختلف کشور پرورش می یابد و برگ و سرشاخه گلدار آن اثرات دارویی دارد.

برگ ها و پیکر رویشی این گیاه دارای خاصیت تب بر، مسکن ، ضد نفخ ، کمک کننده به هضم غذا ، آرامش بخش ، رفع درد شکم ، دل پیچه ، رفع تپش قلب و اثر مقوی بر معده دارد و برای رفع دردهای عصبی و پایین آوردن درجه حرارت بدن در بیماریها بسیار مفید است. از به‌لیمو در درمان سوء‌هاضمه ، نفخ ، سردردهای یک‌طرفه ، دردهای عصبی ، سرگیجه و رفع صداهای گوش ، رفع خستگی بدن وعلایم سرماخوردگی استفاده می‌گردد. همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی مصرف دارد. اسانس به لیمو دارای خواص باکتری ‌کش و حشره‌کش بوده ، همچنین در عطرسازی از آن استفاده می‌شود.

 چای به لیمو فوق العاده آرام بخش و تسکین دهنده اعصاب است. اسانس این گیاه در صنایع غذایی و در تهیه ی انواع عطر و ادکلن بسیار کاربرد دارد. به لیمو یکی از گیاهانی است که امروزه در باغ های آروماتیک کشورهای اروپایی بوفور کشت می گردد.

به لیمو برای تقویت معده در ردیف بهترین داروها قرار می گیرد که برای این منظور بهتر است همیشه به صورت دم کرده مانند چای مصرف شود.

 برگ این گیاه در رفع تپش قلب، سردردهای یک طرفه، سرگیجه، حالات عصبی و خستگی های روحی بسیار مفید است.

موارد استعمال در طب سنتی : از برگها و سرشاخه های گلدار و ساقه های جوان و گلهای گیاه در طب سنتی استفاده می کنند .

عوارض جانبی : از آنجا که اسانسهای فرار غنی از ترکیبات ترپنوئیدی ، محرک اند ، ممکن است در حین دفع باعث تحریک کلیوی شوند.

موارد احتیاط : در بیماران دچار نارسایی کلیوی و همچنین طی دوران آبستنی و شیردهی می بایست از مصرف مقادیر زیاد به لیمو اجتناب نمود. استفاده موضعی اسانس به لیمو ممکن است سبب حساسیت پوستی گردد.

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد، برگ و اسانس به لیمو را باید دور از نور، در جاى خنک و در ظروف در بسته نگهدارى کرد. از فرآورده هاى موجود در بازار آن مى توان به چاى ورون اشاره کرد.

استویا  جایگزین شکر در مواد غذایی است که در  در برخی مواد غذایی خاص  بعنوان شیرین کننده استفاده میشود . هنگام اضافه کردن استویا به غذاها، باید از قند و شکر استفاده نکنید، به این معنی که   کالری کمتری مصرف میکنید. این محصول از ساقه و برگ های  این گیاه طعم بسیار شیرین دارد که از زمین  استخراج و  به عنوان  ماده افزودنی و یا مورد استفاده در غذاها و نوشیدنی های خاصی  برای اضافه کردن طعم شیرین فروخته میشود. اعتقاد بر این است که عصاره گیاه استویا  حدود 300 بار شیرین تر از شکر است بنابراین  می توانید فقط به مقدار کمی استفاده کنید چون  طعم بسیار شیرین دارد!

استویا محصولی است کاملاً طبیعی که به طور مستقیم از طبیعت و گیاهان گرفته شده و امروزه به طور وسیعی، در صنایعی که سال ها از محصولات قندی شیرینی و شکلات، نوشابه های گازدار وسایر صنایعی که در پروسه خود به مقادیر زیاد از این مواد استفاده می کرده اند، کاربرد وسیعی داشته و جایگزین شکر و قند به عنوان عوامل کالری زا شده است.

این گیاه ده ها سال است که در آسیا و جنوب آمریکا  و آمریکای جنوبی مورد استفاده قرار گرفته و می گیرد، ضمن اینکه مصنوعی نیست، سمی نیست و هیچ گونه عوارض جانبی نگران کننده نیز ندارد. استویا مورد تایید “سازمان جهانی سلامت” است و اخیراً به عنوان یک محصول رژیمی مورد تایید “سازمان غذا و داروی آمریکا” قرار گرفته است.

استویا یک پیشنهاد و یک راهکار بزرگ و باور نکردنی در جایگزین کردن شیرینی ها برای کسانی که روزانه به مقدار کالری مصرفی خود توجه دارند این محصول به هیچ میزان کالری ندارد و جای هیچ نگرانی برای استفاده از آن وجود ندارد.

این محصول عبارتست از: “استویول گلیکوزید” که عصاره گیاه “استویا ریبادیانا برتونی” است. این گیاه، بوته کوچکی متعلق به خانواده “ایتراسی” است، گیاهی بومی که در مرزهای برزیل و پاراگوئه می روید.

 شامل هیچ مقدار کالری نمی باشد و برای صدها سال برای شیرین نمودن غذا و نوشیدنی ها در آمریکای جنوبی استفاده می شده است و در دهه های متمادی هم در آسیا مورد استفاده قرار گرفته است.

PH آن تغییر نمی کند استویا  مقاوم در برابر حرارت بالا می باشد،  به طوریکه در پخت و پزماهیت آن تحت هیچ شرایطی تغییر نمی کند رنگ استویا بر اثر پخت و پز تیره نمی شود.

استویا در حال حاضر به عنوان قند (شیرین کننده) شناخته شده است. آن را در نوشابه ها ونوشیدنی ها، شیرینی جات و شکلات ها، مربا، آدامس، سس ها، کچاپ و ماست می توان استفاده کرد.

استویا برخلاف شکرهای شیمیایی تولید شده که اکثراً اثرات کوتاه مدت و بلندمدت سوء ای برای سلامت انسان دارند، نه تنها یک ماده کاملا طبیعی و مفید به لحاظ عاری بودن از انرژی، کالری می باشد بلکه به جهت تاثیر مثبتش بر افزایش طعم و بهتر کردن مزه غذا شناخته شده است. با استویا غذاها همچنان طعم و رنگ و بوی عالی خود را حفظ خواهند کرد.تحقیقات و مطالعات گسترده ای درباره استویا و اثرات مفید و فواید آن بر بیماران دیابتی از نوع دوم و بیمارانی که دارای فشارخون بالا هستند انجام شده است و این گیاه طبیعی بهترین جایگزین شیرین کننده هایی چون قند یا شکر بر این گونه بیماران است.

مشکلات خواب: دمکرده به لیمو یک دمنوش مطبوع و لذت بخش است که اثر ملایمی داشته و می توان از آن برای بعد از شام یا آخر شب استفاده کرد تا یک خواب آرام و راحت داشت. این گیاه دارای اثر تقویت اعصاب است که با افسردگی نیز مقابله می کند.

کمک به دستگاه گوارش: دم کرده ی به لیمو که عطری شبیه لیمو دارد، هضم غذا را بهبود می بخشد و ناراحتی های معده مثل نفخ و گاز معده را از بین می برد.

خواص دارویی

تقویت حافظه و ایجاد آرامش و درمان بی خوابی، خاصیت ضد میکروبی قوی، مسکن، مقوی معده، رفع کننده دردهای عصبی، تب بر، آرام بخش، ضد تشنج، رفع دردهای عصبی، پایین آورنده تب و درمان سرماخوردگی و آسم.

خواص دارویی برگ به لیمو

تب بر، ضد نفخ، مسکن، کمک کننده به هضم غذا، ضد اسپاسم، ضد خستگی بدن، آرام بخش و آرام کننده ی اعصاب، برای تقویت معدهف رفع درد شکم، دل پیچه و کاهش نفخ موثر ، برای درمان سوء هاضمه

مقدار و نحوه مصرف:

برای تهیه جوشانده به لیمو ، ۳ تا ۱۰ گرم برگ این گیاه را در نیم لیتر آب جوش دم کرده و روزانه چند استکان آن را مصرف کنید. همچنین می توان یک قاشق چایخوری از برگ خشک آن را در نیم لیتر آب جوش دم کرده و مانند چای بنوشید.

در دوران آبستنی، شیردهی و بیماران دارای نارسایی کلیوی باید از مصرف زیاد به لیمو اجتناب کرد.

با به لیمو به اعصابتان مسلط باشید و راحت بخوابید

به لیمو حاوی مواداسیدسیتریک، کلسیم، منیزیم، ویتامین C، بیوفلاونوئید، پکتین، و لیمونن است که با عفونت مبارزه میکند.اگر شما از مشکلات سوزش سر دل، کلیه و یا صفرا رنج می برید باید قبل از استفادهبادکتر خود مشورت کنید. برای محافظت از مینای دندان های خود ، حداقل نیم ساعت صبر کنید بعد مسواکبزنید. برگ ها و پیکر رویشی این گیاه دارای خاصیت تب بر، مسکن ، ضد نفخ ، کمک کننده به هضم غذا ، آرامش بخش ، رفع درد شکم ، دل پیچه ، رفع تپش قلب و اثر مقوی بر معده دارد و برای رفع دردهای عصبی و پایین آوردن درجه حرارت بدن در بیماریها بسیار مفید است.

از به‌لیمو در درمان سوء‌هاضمه ، نفخ ، سردردهای یک‌طرفه ، دردهای عصبی ، سرگیجه و رفع صداهای گوش ، رفع خستگی بدن و علایم سرماخوردگی استفاده می‌گردد.

همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی مصرف دارد.

اسانس به لیمو دارای خواص باکتری ‌کش و حشره‌کش بوده ، همچنین در عطرسازی از آن استفاده می‌شود.

چای به لیمو فوق العاده آرام بخش و تسکین دهنده اعصاب است. اسانس این گیاه در صنایع غذایی و در تهیه ی انواع عطر و ادکلن بسیار کاربرد دارد. به لیمو یکی از گیاهانی است که امروزه در باغ های آروماتیک کشورهای اروپایی بوفور کشت می گردد.

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد.

به لیمو برای تقویت معده در ردیف بهترین داروها قرار می گیرد که برای این منظور بهتر است همیشه به صورت دم کرده مانند چای مصرف شود.

برگ این گیاه در رفع حالات عصبی و خستگی های روحی بسیار مفید است.

اخطارها

در بیماران دچار نارسایی کلیوی و همچنین طی دوران بارداری و شیردهی می بایست از مصرف مقادیر زیاد به لیمو اجتناب نمود. استفاده موضعی اسانس به لیمو ممکن است سبب حساسیت پوستی گردد.

برگ و اسانس به لیمو را باید دور از نور، در جاى خنک و در ظروف در بسته نگهدارى کرد.

ابهام‌زدایی

نوشیدنی که به نام “شربت به‌لیمو” معروف است ربطی با گیاه به‌لیمو ندارد و ترکیبی است از آب لیمو، آب میوه به، شکر و موادی دیگر. شربتی با محتوی عصاره یا دم کرده برگ گیاه به‌لیمو به همراه افزودنی های مختلف نیز ساخته میشود، ولی آن نیست که در زبان عام “شربت به‌لیمو” نامیده میشود.

خواص درمانی دم نوش به لیمو

امروزه به علت زیبایى و عطر دلپذیرى که دارد در غالب نواحى گرم و معتدل مانند نواحى مدیترانه اى اروپا پرورش مى یابد. در ایران هم نمونه هایى از آن را آورده و در استان هاى شمالى و باغ ها کشت داده اند. ماده متشکله اصلى برگ گیاه به لیمو را اسانس به میزان ۵/۰ درصد تشکیل مى دهد. این اسانس سبک تر از آب بوده، رنگ آن زرد مایل به سبز روشن و با بویى مشابه لیمو است. از به لیمو در درمان سوءهاضمه، نفخ، سردردهاى یک طرفه، دردهاى عصبى، سرگیجه و علائم سرماخوردگى استفاده مى شود. همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگى مصرف دارد.

اسانس به لیمو داراى خواص باکترى کش و میکروب کش بوده و همچنین در عطرسازى از آن استفاده مى شود.

برگ و اسانس به لیمو را باید دور از نور، در جاى خنک و در ظروف در بسته نگهدارى کرد. از فرآورده هاى موجود در بازار آن مى توان به چاى ورون اشاره کرد.

چای به لیمو ( که به آن چای جادویی و چای آرامش می گویند ) از بهترین نوشیدنی های روی زمین است.

طرز تهیه چای به لیمو:

یک قاشق غذاخوری برگ به لیمو را در قوری ریخته و آب با دمای ۸۰ درجه را به آن اضافه کرده و اجازه می دهیم که به مدت ۲۰ دقیقه دم بکشد. در صورت تمایل به شیرین کردن دمنوش، می توانید از نبات یا عسل استفاده کنید.

خواص چای به لیمو : طبیعت گرم . خواب آور شب . ارامبخش . ضد میگرن . ضد سردرد . ضد تپش قلب . تقویت حافظه . ضد نفخ . تقویت معده . ضد اسم

 این دمنوش به رفع تپش قلب کمک می کند.

این دمنوش آرام بخش است، استرس و خستگی های روحی را کاهش داده و برای درمان بی خوابی مناسب است.

مناسب برای درمان سرماخوردگی و سرفه است.

به لیمو یکی از بهترین داروها جهت تقویت معده می باشد و همچنین خاصیت ضد نفخ دارد.

این دمنوش جهت التیام سر درد و میگرن مناسب می باشد.

استویا (stevia) یک گیاه بومی آمریکای جنوبی است که امروزه در کشورهای مختلف اروپایی کشت و مصرف می‌شود. خوشبختانه کشت این گیاه چند سالی است که در زمین‌های شهرهای شمالی ایران نیز شروع شده است. استویا یک گیاه با قدرت شیرین کنندگی بسیار قوی می‌باشد که می‌تواند یک جایگزین مناسب برای قندهای تصفیه شده باشد. این گیاه همیار لاغری است، فشار خون را کاهش می‌دهد، با دیابت و قند خون بالا مقابله می‌کند. برای آشنایی با این شیرین کننده صد در صد طبیعی با ما همراه باشید.

 استویا و لاغری

برگ‌های استویا حاوی موادی به نام استویوزید و ربودیوزید A می‌باشد. این ترکیبات شیرین کننده‌های طبیعی هستند. برای همین هم برای لاغری بسیار مفیدند. به خاطر اینکه ترکیبات موجود در این گیاه کالری نداشته و حدود 300 برابر شیرین‌تر از قند ساکاروز هستند. البته توجه داشته باشید که صرف مصرف این گیاه و یک شبه لاغری ممکن نخواهد بود. برای خوش اندامی باید یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید و ورزش کنید.

 استویا برای مقابله با دیابت

شیره‌ی برگ‌های استویا شیرین کننده‌ی صد در صد طبیعی است. ترکیبات موجود در این گیاه میزان گلوکز را پایین نمی‌آورند اما شاخص گلیسمی بسیار پایینی در حد هیچ دارند. در واقع گیاه استویا باعث بالا رفتن انسولین نمی‌شود. بهتر است عصاره‌ی استویا جایگزین قند شود. البته قبل از هر کاری اول با پزشک خود مشورت کنید.

 استویا فشارخون را کاهش می‌دهد

برگ‌های استویا حاوی موادی به نام استویوزید هستند. نتایج پژوهش‌های متعددی که روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده نشان می‌دهد که این ترکیب می‌تواند باعث افزایش قطر رگ‌ها شود. برای همین هم خون به راحتی در رگ‌ها جریان می‌یابد. در سال 2003 در چین، پژوهشی روی 168 بیماری فشار خونی انجام شد. نیمی از شرکت کننده ها روزانه 3 عدد کپسول 500 میلی گرمی استویوزید مصرف کردند (به مدت 3 سال) و گروه دیگر پلاسبو یا همان دارونما دریافت کردند. بررسی‌ها نشان داد که فشار خون سیستولیک (عدد بزرگ‌تر) گروه اول از 150 به 140 mmHg رسیده است و فشار خون دیاستولیک شان (عدد کوچک‌تر) از 95  به 89 mmHg کاهش یافته است. اما تغییر قابل مشاهده ای در وضعیت گروه دوم که دارونما مصرف کرده بودند دیده نشد. البته توجه داشته باشید که استویوزید هنوز به عنوان دارو برای کاهش فشار خون بالا تجویز نمی‌شود. اما افرادی که فشار خون نرمالی دارند می‌توانند از آن استفاده کنند.

 استویا و خداحافظی با پوسیدگی دندان‌ها

عصاره‌ی گیاه استویا حاوی ترکیبات بسیار شیرینی است که در عین حال باعث پوسیدگی دندان نمی‌شود. علاوه بر این استویوزید موجود در این گیاه عملکردی مشابه با فلور دارد و به طور چشمگیری از پیشرفت جرم‌های دندان پیشگیری می‌کند. برای همین این گیاه بهترین جایگزین برای قند به شمار می‌آید.

 استویا برای مقابله با فشار خون بالا

این گیاه برای افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند بسیار مفید است. استویوزید میزان قند خون را کاهش می‌دهد و حساسیت به انسولین را بالا می‌برد. انسولین هورمونی است که برای کنترل میزان قند خون ترشح می‌شود.

توصیه می‌شود افرادی که فشار خون بالا دارند به جای قند و غذاهایی که با شکر سفید تهیه می‌شود عصاره‌ی استویا مصرف کنند. البته توصیه می‌کنیم اول با پزشکتان مشورت کنید.

 استویا در محصولات آرایشی بهداشتی

در بعضی از کشورها از عصاره‌ی استویا در ترکیبات محصولات آرایشی بهداشتی نیز استفاده می‌کنند. این گیاه به خمیر دندان طعم شیرینی می‌دهد و جلوی پوسیدگی دندان‌ها را نیز می‌گیرد.

 چگونه این گیاه را تهیه کنیم؟

این گیاه چند سالی است که در شهرهای شمالی کشورمان کشت می‌شود. این محصول به صورت برگ‌های خشک بسته‌بندی شده و همچنین عصاره به فروش می‌رسد. از عصاره‌ی این گیاه برای تهیه انواع کیک‌ها، مربا، گز و غیره استفاده می‌شود. به خاطر اینکه این گیاه چندین برابر شیرین‌تر از ساکاروز می‌باشد. برگ‌های خشک شده‌ی آن به صورت دم کرده مصرف می‌شود. توجه داشته باشید که عصاره‌ی این گیاه تا یک یا دو ماه بعد از تولید قابل مصرف است؛ و دیابتی‌ها می‌توانند آن را جایگزین قند کنند. برگ‌های خشک استویا در انجمن‌های دیابتی‌ها وجود دارد. این گیاه به صورت برگ خشک بسته بندی شده و عصاره در شهرهایی مانند رشت، اصفهان، مازندران و احتمالاً تهران نیز به فروش می‌رسد. امیدواریم روزی برسد که این گیاه بین مردم جایگاه خود را پیدا کند و در تهیه‌ی نوشابه ها، شیرینی‌جات و کلاً محصولات غذایی شیرین استفاده شود. می‌توانید سری به عطاری‌های شهرتان بزنید و سراغ این گیاه را بگیرید. اگر اطلاعات بیشتری در مورد نحوه‌ی کشت یا تهیه‌ی این محصول نیاز دارید به وبلاگ زیر مراجعه کنید.

به لیمو نام یک گیاه دارویی معطر است که بوی خوشایند لیمو را دارد. درختچۀ این گیاه ۱٬۵ تا ۲ متر است که گاهی بیشتر هم می‌شود. و دارای برگ‌های ساده سرنیزه‌ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر با قاعده گره‌ای و عموماً به‌صورت دسته‌های سه تایی در هر گره است. گل آذین انتهایی و بصورت خوشه‌های باریک، جام گل کوچک و به‌طور مشخص واجد دو لب، ارغوانی رنگ پریده، میوه هستکی و دارای ۲۱ عدد بذر است. این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده و به طور طبیعی رویش آن در آرژانتین، شیلی و پرو گزارش شده است و از آن جا به سایر نقاط جهان از جمله ایران رفته‌است و کشت می‌شود. در ایران این گیاه در استان‌های شمالی و باغ‌ها کشت می‌شود.

خواص و کاربردها

برگ‌ها بخش دارویی این گیاه هستند و بویی شبیه لیمو دارند. برگ‌ها را در اواخر تابستان جمع‌آوری می‌کنند. پودر برگ گیاه به لیمو به رنگ سبز مات و دارای بوی معطر، طعم آن تند و کمی تلخ است. از به‌لیمو در درمان سوء هاضمه، نفخ، سردردهای یک طرفه، دردهای عصبی، سرگیجه و علائم سرماخوردگی استفاده می‌شود بعلاوه در تقویت حافظه و ایجاد آرامش و درمان بی خوابی نیز مفید است. همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی نیز کاربرد دارد. اسانس به‌لیمو دارای خواص باکتری کش و حشره کش بوده و همچنین در صنعت عطرسازی نیز از آن استفاده می‌شود.

در بیماران دچار نارسایی کلیوی و همچنین در دوران آبستنی و شیردهی باید از مصرف زیاد به‌لیمو اجتناب کرد. استفاده موضعی به‌لیمو ممکن است باعث حساسیت پوستی شود. برگ و اسانس به‌لیمو را باید دور از نور، در جای خنک و سربسته نگهداری کرد. از فراورده‌های موجود در بازار آن می‌توان به چای ورون اشاره کرد.

نوشیدن دم کردهٔ گیاه به لیمو به صورت چای طرفداران زیادی دارد.

خواص درمانی دم نوش به‌لیمو

دم‌نوش به‌لیمو فوق‌العاده آرام بخش و تسکین دهنده اعصاب است. اسانس این گیاه در صنایع غذایی و در تهیهٔ انواع عطر و ادکلن بسیار کاربرد دارد. برای تقویت حافظه می‌توان از عرق به‌لیمو استفاده کرد. به‌لیمو برای تقویت معده در ردیف بهترین داروها قرار می‌گیرد که برای این منظور بهتر است همیشه به صورت دم کرده مانند چای مصرف شود. این دمنوش به رفع تپش قلب کمک می‌کند. این دمنوش آرام بخش است، استرس و خستگی‌های روحی را کاهش داده و برای درمان بی خوابی مناسب است. مناسب برای درمان سرماخوردگی و سرفه است. به‌لیمو یکی از بهترین داروها جهت تقویت معده می‌باشد و همچنین خاصیت ضد نفخ دارد. این دمنوش جهت التیام سر درد و میگرن مناسب می‌باشد.

طرز تهیه چای به‌لیمو

یک قاشق غذاخوری برگ به‌لیمو را در قوری ریخته و آب با دمای ۸۰ درجه را به آن اضافه کرده و اجازه می‌دهیم که به مدت ۲۰ دقیقه دم بکشد. در صورت تمایل به شیرین کردن دم‌نوش، می‌توانید از نبات یا عسل استفاده کنید.

نوشیدنی که به نام «شربت به‌لیمو» معروف است ربطی با گیاه به لیمو ندارد و ترکیبی است از آب لیمو، آب میوۀ به، شکر و موادی دیگر. شربتی با محتوی عصاره یا دم‌کردۀ برگ گیاه به‌لیمو به همراه افزودنی‌های مختلف نیز ساخته می‌شود، ولی آن نیست که در زبان عام «شربت به‌لیمو» نامیده می‌شود.